Εάν υλοποιηθεί η απαίτηση του Τόμσεν - Σε κάθε περίπτωση αργά αλλά σταθερά η κυβέρνηση... διολισθαίνει διαπραγματευτικά από την «κόκκινη γραμμή».
Το χρονοδιάγραμμα Μοσκοβισί για ολοκλήρωση της διαπραγμάτευσης στο τέλος Μαρτίου δυσκολεύει τα σχέδια της κυβέρνησης που βιάζεται να κλείσει το μέτωπο του Ασφαλιστικού έως το τέλος Φεβρουαρίου.
Το υπουργείο Εργασίας, σύμφωνα με υψηλόβαθμο στέλεχος, θα επιδιώξει το πακέτο του Ασφαλιστικού να αξιολογηθεί μόνο του, χωρίς σύνδεση με το Φορολογικό και άλλα κομμάτια της διαπραγμάτευσης.
Η καθυστέρηση εκτιμάται ότι δίνει περιθώριο στους δανειστές να εγείρουν νέες αξιώσεις, όπως συνέβη με την παρέμβαση Τόμσεν. Παράγοντες της ασφάλισης υπολογίζουν ότι η αξίωση για δημοσιονομικά μέτρα επιπλέον 5 δισ. ευρώ από τις συντάξεις μεταφράζεται σε οριζόντιες μειώσεις κατά μέσο όρο 17%.
Το αίτημα του ΔΝΤ φαντάζει Γολγοθάς, την ώρα που η κυβέρνηση επεξεργάζεται πακέτο αντιπροτάσεων για να καλυφθεί το φετινό δημοσιονομικό κενό. Με μοναδική κόκκινη γραμμή την προστασία των κύριων συντάξεων από οριζόντιες περικοπές, το οικονομικό επιτελείο έχει ήδη ολοκληρώσει 7-8 εναλλακτικά σενάρια, λαμβάνοντας υπόψη τις ενστάσεις των δανειστών, οι οποίοι ουσιαστικά απέρριψαν το σχέδιο νόμου Κατρούγκαλου.
Τα εναλλακτικά σενάρια προβλέπουν χαμηλότερους συντελεστές για τις νέες συντάξεις, περικοπές στις επικουρικές και μαχαίρι στις υψηλές κύριες συντάξεις. Προς το παρόν, υψηλές συντάξεις θεωρούνται όσες υπερβαίνουν τις 2.000 ευρώ, αλλά δεν αποκλείεται οι μειώσεις να αφορούν και χαμηλότερα εισοδήματα.
Πλαφόν 2.000 στις πολλαπλές
Η πρόταση Κατρούγκαλου προβλέπει το πλαφόν για τις πολλαπλές συντάξεις από 3.600 που είναι σήμερα να μειωθεί στις 3.000 ευρώ (καθαρό ποσό). Οι δανειστές αξιώνουν η μείωση να είναι δραστικότερη και το πλαφόν να κατέβει στις 2.000 ευρώ. Στο στόχαστρο θα μπουν συνταξιούχοι που εισπράττουν αθροιστικά κύρια σύνταξη, χηρείας, επικουρική και μέρισμα πάνω από 2.000 ευρώ καθαρά.
Το νέο μαχαίρι πλήττει κυρίως πρώην διευθυντές του Δημοσίου, γιατρούς, δικηγόρους και μηχανικούς που έχουν διπλές συντάξεις, δικαστικούς, χήρες/χήρους και υπαλλήλους των ΔΕΚΟ και των τραπεζών. Το μέτρο θα σαρώσει και τις περίπου 50.000 κύριες συντάξεις που υπερβαίνουν ακόμα και σήμερα τις 2.000 ευρώ μεικτά. Οι υψηλές συντάξεις που έχουν απομείνει μετά τις μνημονιακές περικοπές, σύμφωνα με το σύστημα «Ηλιος», είναι:
■ 37.252 συντάξεις γήρατος και 779 συντάξεις χηρείας 2.000-2.500 ευρώ (μέσος όρος 2.168 ευρώ)
■ 8.950 συντάξεις γήρατος και 279 συντάξεις χηρείας 2.500-3.000 ευρώ (μ.ό. 2.666 ευρώ)
■ 1.442 συντάξεις γήρατος και 21 συντάξεις χηρείας 3.000-3.500 ευρώ (μ.ό. 3.213 ευρώ)
■ 766 συντάξεις γήρατος και 8 συντάξεις χηρείας από 3.500 έως 4.000 ευρώ (μ.ό. 3.697 ευρώ)
■ 241 συντάξεις γήρατος και 7 συντάξεις χηρείας πάνω από 4.000 ευρώ (μ.ό. 4.630 ευρώ)
Μείωση 2%-30% επικουρικών
Το υπουργείο Εργασίας απέστειλε την προηγούμενη εβδομάδα στους δανειστές αναλογιστική μελέτη για τη βιωσιμότητα του ενιαίου επικουρικού ταμείου, κίνηση που σηματοδοτεί ότι η ελληνική πλευρά είναι διατεθειμένη να εφαρμόσει τη ρήτρα βιωσιμότητας (που αντικατέστησε τη ρήτρα μηδενικού ελλείμματος), η οποία θα προβλέπει επιπλέον μέτρα για την αξιοποίηση της περιουσίας του Ταμείου, ώστε οι περικοπές για τους 1,2 εκατομμύρια συνταξιούχους του ΕΤΕΑ να είναι ηπιότερες.
Σύμφωνα με πληροφορίες, στο τραπέζι βρίσκονται 12 εναλλακτικά σενάρια για κλιμακωτές μειώσεις (2%, 5%, 10%, 15%, 20%, 25% και 30%) στις συντάξεις άνω των 150 ευρώ ή των 170 ευρώ. H πλειονότητα των συνταξιούχων του ΙΚΑ (645.608 άτομα) παίρνει μέση σύνταξη, μετά τις περικοπές, 164 ευρώ.
Ωστόσο, στο ΕΤΕΑ υπάρχουν σήμερα επικουρικές που φτάνουν ακόμα και τα 540 ευρώ. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι οι συνταξιούχοι της ΕΤΒΑ λαμβάνουν κατά μέσο όρο επικουρική 346 ευρώ, οι συνταξιούχοι της Εθνικής (μαζί με μέρος του προσυνταξιοδοτικού τους) 512 ευρώ, οι ελεύθεροι επαγγελματίες μηχανικοί 352 ευρώ, οι ναυτικοί και τουριστικοί πράκτορες 361, οι συνταξιούχοι της ΕΡΤ 313 ευρώ και οι συνταξιούχοι της ΔΕΗ 243 ευρώ.
Ωστόσο, ο αριθμός των συντάξεων που υπερβαίνει τα 300 ευρώ είναι μόλις 30.000 και το δημοσιονομικό όφελος από την περικοπή τους θα ήταν μικρό. Ετσι, αναγκαστικά το μαχαίρι θα κατέβει στα χαμηλότερα εισοδήματα, προκειμένου να εξοικονομηθούν περίπου 300-330 εκατ. ευρώ.
Μικρότερη αναπλήρωση
Τα εναλλακτικά σενάρια που επεξεργάζεται το υπουργείο Εργασίας προβλέπουν μείωση των ποσοστών αναπλήρωσης για όσους έχουν λιγότερα έτη ασφάλισης. Σύμφωνα με πληροφορίες, εξετάζεται οι συντελεστές να μειωθούν στο 0,70% για τα πρώτα 15 έτη από 0,80% που προβλέπει το αρχικό σχέδιο και να διαμορφωθούν:
■ στο 0,82%, από 15 χρόνια έως 18,
■ στο 0,94%, από 18 μέχρι 21 χρόνια και
■ στο 1% από 21 έως 24 χρόνια.
Αυτό σημαίνει ότι οι συντάξεις των χαμηλόμισθων κάτω των 800 ευρώ με 15-25 έτη ασφάλισης που κυμαίνονται, σύμφωνα με την πρόταση του υπουργείου Εργασίας, από 475 έως 560 ευρώ θα συρρικνωθούν ακόμα περισσότερο.
Οι δανειστές εξαρχής διαφωνούσαν με την άποψη Κατρούγκαλου περί κοινωνικών μέτρων μεροληπτικού χαρακτήρα υπέρ των φτωχότερων και των μεσαίων εισοδημάτων, η οποία πριμοδοτεί τις συντάξεις των χαμηλών εισοδημάτων έως 30 έτη σε βάρος των υψηλότερων. Υποστήριξαν, μάλιστα, ότι με τους προτεινόμενους συντελεστές οι διαφορές στα ποσά συντάξεων μετά τα 30 έτη ασφάλισης είναι αναντίστοιχες των ασφαλιστικών εισφορών που καταβάλλονται (αντιασφαλιστικό κίνητρο), γεγονός που θα οδηγήσει σε αύξηση του ποσοστού της μαύρης εργασίας.
Η κυβέρνηση θα επιμείνει στην αύξηση των εργοδοτικών εισφορών κατά 1% για τα επόμενα τρία χρόνια, ώστε να εξασφαλίσει 250 εκατ. ευρώ ετησίως. Ωστόσο, οι δανειστές ζήτησαν το Ασφαλιστικό και το Φορολογικό να «πάνε πακέτο», επισημαίνοντας ότι πρέπει να «κουμπώσει» η λύση θεμάτων που προκύπτουν από την αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών σε σχέση με τη φορολογία εισοδήματος. Το τεχνικό ζήτημα το οποίο επισήμαναν αφορά τη μείωση εσόδων από τη γενική φορολογία, με δεδομένο ότι η δαπάνη για τις ασφαλιστικές εισφορές εκπίπτει από τον φόρο, π.χ., από έσοδα 1 δισ., το κράτος χάνει 300 εκατ. ευρώ. Δηλαδή η αύξηση των εισφορών για τους ελεύθερους επαγγελματίες, αγρότες και επιστήμονες θα ενισχύσει τα έσοδα του ασφαλιστικού συστήματος, ενώ αντίθετα η γενική φορολογία θα χάσει μέρος των εσόδων που έχουν προϋπολογιστεί, με αποτέλεσμα πάλι να μην καλύπτεται το δημοσιονομικό κενό.
Φόρος στις τραπεζικές συναλλαγές
Στις αντιπροτάσεις προς τους θεσμούς με στόχο την προστασία των κύριων συντάξεων περιλαμβάνεται και λίστα εναλλακτικών πηγών εσόδων για την ενίσχυση των πόρων του συστήματος. Ανάμεσα στις προτάσεις που εξετάζονται είναι η θέσπιση τέλους στις τραπεζικές συναλλαγές. Σύμφωνα με πληροφορίες, σχεδιάζεται το τέλος αρχικά να θεσπιστεί στις συναλλαγές για την πληρωμή των λογαριασμών των ΔΕΚΟ, είτε ηλεκτρονικά, είτε στις τραπεζικές θυρίδες.
Μαίρη Λαμπαδίτη
Το χρονοδιάγραμμα Μοσκοβισί για ολοκλήρωση της διαπραγμάτευσης στο τέλος Μαρτίου δυσκολεύει τα σχέδια της κυβέρνησης που βιάζεται να κλείσει το μέτωπο του Ασφαλιστικού έως το τέλος Φεβρουαρίου.
Το υπουργείο Εργασίας, σύμφωνα με υψηλόβαθμο στέλεχος, θα επιδιώξει το πακέτο του Ασφαλιστικού να αξιολογηθεί μόνο του, χωρίς σύνδεση με το Φορολογικό και άλλα κομμάτια της διαπραγμάτευσης.
Η καθυστέρηση εκτιμάται ότι δίνει περιθώριο στους δανειστές να εγείρουν νέες αξιώσεις, όπως συνέβη με την παρέμβαση Τόμσεν. Παράγοντες της ασφάλισης υπολογίζουν ότι η αξίωση για δημοσιονομικά μέτρα επιπλέον 5 δισ. ευρώ από τις συντάξεις μεταφράζεται σε οριζόντιες μειώσεις κατά μέσο όρο 17%.
Το αίτημα του ΔΝΤ φαντάζει Γολγοθάς, την ώρα που η κυβέρνηση επεξεργάζεται πακέτο αντιπροτάσεων για να καλυφθεί το φετινό δημοσιονομικό κενό. Με μοναδική κόκκινη γραμμή την προστασία των κύριων συντάξεων από οριζόντιες περικοπές, το οικονομικό επιτελείο έχει ήδη ολοκληρώσει 7-8 εναλλακτικά σενάρια, λαμβάνοντας υπόψη τις ενστάσεις των δανειστών, οι οποίοι ουσιαστικά απέρριψαν το σχέδιο νόμου Κατρούγκαλου.
Τα εναλλακτικά σενάρια προβλέπουν χαμηλότερους συντελεστές για τις νέες συντάξεις, περικοπές στις επικουρικές και μαχαίρι στις υψηλές κύριες συντάξεις. Προς το παρόν, υψηλές συντάξεις θεωρούνται όσες υπερβαίνουν τις 2.000 ευρώ, αλλά δεν αποκλείεται οι μειώσεις να αφορούν και χαμηλότερα εισοδήματα.
Πλαφόν 2.000 στις πολλαπλές
Η πρόταση Κατρούγκαλου προβλέπει το πλαφόν για τις πολλαπλές συντάξεις από 3.600 που είναι σήμερα να μειωθεί στις 3.000 ευρώ (καθαρό ποσό). Οι δανειστές αξιώνουν η μείωση να είναι δραστικότερη και το πλαφόν να κατέβει στις 2.000 ευρώ. Στο στόχαστρο θα μπουν συνταξιούχοι που εισπράττουν αθροιστικά κύρια σύνταξη, χηρείας, επικουρική και μέρισμα πάνω από 2.000 ευρώ καθαρά.
Το νέο μαχαίρι πλήττει κυρίως πρώην διευθυντές του Δημοσίου, γιατρούς, δικηγόρους και μηχανικούς που έχουν διπλές συντάξεις, δικαστικούς, χήρες/χήρους και υπαλλήλους των ΔΕΚΟ και των τραπεζών. Το μέτρο θα σαρώσει και τις περίπου 50.000 κύριες συντάξεις που υπερβαίνουν ακόμα και σήμερα τις 2.000 ευρώ μεικτά. Οι υψηλές συντάξεις που έχουν απομείνει μετά τις μνημονιακές περικοπές, σύμφωνα με το σύστημα «Ηλιος», είναι:
■ 37.252 συντάξεις γήρατος και 779 συντάξεις χηρείας 2.000-2.500 ευρώ (μέσος όρος 2.168 ευρώ)
■ 8.950 συντάξεις γήρατος και 279 συντάξεις χηρείας 2.500-3.000 ευρώ (μ.ό. 2.666 ευρώ)
■ 1.442 συντάξεις γήρατος και 21 συντάξεις χηρείας 3.000-3.500 ευρώ (μ.ό. 3.213 ευρώ)
■ 766 συντάξεις γήρατος και 8 συντάξεις χηρείας από 3.500 έως 4.000 ευρώ (μ.ό. 3.697 ευρώ)
■ 241 συντάξεις γήρατος και 7 συντάξεις χηρείας πάνω από 4.000 ευρώ (μ.ό. 4.630 ευρώ)
Μείωση 2%-30% επικουρικών
Το υπουργείο Εργασίας απέστειλε την προηγούμενη εβδομάδα στους δανειστές αναλογιστική μελέτη για τη βιωσιμότητα του ενιαίου επικουρικού ταμείου, κίνηση που σηματοδοτεί ότι η ελληνική πλευρά είναι διατεθειμένη να εφαρμόσει τη ρήτρα βιωσιμότητας (που αντικατέστησε τη ρήτρα μηδενικού ελλείμματος), η οποία θα προβλέπει επιπλέον μέτρα για την αξιοποίηση της περιουσίας του Ταμείου, ώστε οι περικοπές για τους 1,2 εκατομμύρια συνταξιούχους του ΕΤΕΑ να είναι ηπιότερες.
Σύμφωνα με πληροφορίες, στο τραπέζι βρίσκονται 12 εναλλακτικά σενάρια για κλιμακωτές μειώσεις (2%, 5%, 10%, 15%, 20%, 25% και 30%) στις συντάξεις άνω των 150 ευρώ ή των 170 ευρώ. H πλειονότητα των συνταξιούχων του ΙΚΑ (645.608 άτομα) παίρνει μέση σύνταξη, μετά τις περικοπές, 164 ευρώ.
Ωστόσο, στο ΕΤΕΑ υπάρχουν σήμερα επικουρικές που φτάνουν ακόμα και τα 540 ευρώ. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι οι συνταξιούχοι της ΕΤΒΑ λαμβάνουν κατά μέσο όρο επικουρική 346 ευρώ, οι συνταξιούχοι της Εθνικής (μαζί με μέρος του προσυνταξιοδοτικού τους) 512 ευρώ, οι ελεύθεροι επαγγελματίες μηχανικοί 352 ευρώ, οι ναυτικοί και τουριστικοί πράκτορες 361, οι συνταξιούχοι της ΕΡΤ 313 ευρώ και οι συνταξιούχοι της ΔΕΗ 243 ευρώ.
Ωστόσο, ο αριθμός των συντάξεων που υπερβαίνει τα 300 ευρώ είναι μόλις 30.000 και το δημοσιονομικό όφελος από την περικοπή τους θα ήταν μικρό. Ετσι, αναγκαστικά το μαχαίρι θα κατέβει στα χαμηλότερα εισοδήματα, προκειμένου να εξοικονομηθούν περίπου 300-330 εκατ. ευρώ.
Μικρότερη αναπλήρωση
Τα εναλλακτικά σενάρια που επεξεργάζεται το υπουργείο Εργασίας προβλέπουν μείωση των ποσοστών αναπλήρωσης για όσους έχουν λιγότερα έτη ασφάλισης. Σύμφωνα με πληροφορίες, εξετάζεται οι συντελεστές να μειωθούν στο 0,70% για τα πρώτα 15 έτη από 0,80% που προβλέπει το αρχικό σχέδιο και να διαμορφωθούν:
■ στο 0,82%, από 15 χρόνια έως 18,
■ στο 0,94%, από 18 μέχρι 21 χρόνια και
■ στο 1% από 21 έως 24 χρόνια.
Αυτό σημαίνει ότι οι συντάξεις των χαμηλόμισθων κάτω των 800 ευρώ με 15-25 έτη ασφάλισης που κυμαίνονται, σύμφωνα με την πρόταση του υπουργείου Εργασίας, από 475 έως 560 ευρώ θα συρρικνωθούν ακόμα περισσότερο.
Οι δανειστές εξαρχής διαφωνούσαν με την άποψη Κατρούγκαλου περί κοινωνικών μέτρων μεροληπτικού χαρακτήρα υπέρ των φτωχότερων και των μεσαίων εισοδημάτων, η οποία πριμοδοτεί τις συντάξεις των χαμηλών εισοδημάτων έως 30 έτη σε βάρος των υψηλότερων. Υποστήριξαν, μάλιστα, ότι με τους προτεινόμενους συντελεστές οι διαφορές στα ποσά συντάξεων μετά τα 30 έτη ασφάλισης είναι αναντίστοιχες των ασφαλιστικών εισφορών που καταβάλλονται (αντιασφαλιστικό κίνητρο), γεγονός που θα οδηγήσει σε αύξηση του ποσοστού της μαύρης εργασίας.
Η κυβέρνηση θα επιμείνει στην αύξηση των εργοδοτικών εισφορών κατά 1% για τα επόμενα τρία χρόνια, ώστε να εξασφαλίσει 250 εκατ. ευρώ ετησίως. Ωστόσο, οι δανειστές ζήτησαν το Ασφαλιστικό και το Φορολογικό να «πάνε πακέτο», επισημαίνοντας ότι πρέπει να «κουμπώσει» η λύση θεμάτων που προκύπτουν από την αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών σε σχέση με τη φορολογία εισοδήματος. Το τεχνικό ζήτημα το οποίο επισήμαναν αφορά τη μείωση εσόδων από τη γενική φορολογία, με δεδομένο ότι η δαπάνη για τις ασφαλιστικές εισφορές εκπίπτει από τον φόρο, π.χ., από έσοδα 1 δισ., το κράτος χάνει 300 εκατ. ευρώ. Δηλαδή η αύξηση των εισφορών για τους ελεύθερους επαγγελματίες, αγρότες και επιστήμονες θα ενισχύσει τα έσοδα του ασφαλιστικού συστήματος, ενώ αντίθετα η γενική φορολογία θα χάσει μέρος των εσόδων που έχουν προϋπολογιστεί, με αποτέλεσμα πάλι να μην καλύπτεται το δημοσιονομικό κενό.
Φόρος στις τραπεζικές συναλλαγές
Στις αντιπροτάσεις προς τους θεσμούς με στόχο την προστασία των κύριων συντάξεων περιλαμβάνεται και λίστα εναλλακτικών πηγών εσόδων για την ενίσχυση των πόρων του συστήματος. Ανάμεσα στις προτάσεις που εξετάζονται είναι η θέσπιση τέλους στις τραπεζικές συναλλαγές. Σύμφωνα με πληροφορίες, σχεδιάζεται το τέλος αρχικά να θεσπιστεί στις συναλλαγές για την πληρωμή των λογαριασμών των ΔΕΚΟ, είτε ηλεκτρονικά, είτε στις τραπεζικές θυρίδες.
Μαίρη Λαμπαδίτη
