Δεν είναι καθόλου τυχαίο που χιλιάδες επισκεπτών που έχουν καταφτάσει και αυτό το καλοκαίρι στο Βόλο, επιλέγουν να επισκεφτούν το κόσμημα της πόλης, το σιδηροδρομικό σταθμό. Είναι ένα κτίριο που ξεχωρίζει για την αρχιτεκτονική του, την κομψότητά του αλλά και την αισθητική του ιδιότητα.
Η Ιστορία του Σιδηροδρόμου Θεσσαλίας
Η ιστορία της κατασκευής του Σιδηροδρόμου Θεσσαλίας (ΣΘ), αρχίζει ουσιαστικά στις 13 Σεπτεμβρίου του 1881, όταν υπογράφεται η πρώτη σύμβαση μεταξύ του ελληνικού δημοσίου από την κυβέρνηση του Αλέξανδρου Κουμουνδούρου και του μεγαλοτραπεζίτη της Κωνσταντινούπολης Θεόδωρου Μαυρογορδάτου, ο οποίος εκπροσωπείται από τον Ιταλό μηχανικό Ευαρίστο Ντε Κίρικο και τον Αρμάουντ Χενεβέρ. Η σύμβαση αυτή προβλέπει την κατασκευή μιας γραμμής από τον Βόλο μέχρι την Λάρισα, μήκους 60 χιλιομέτρων και πλάτους ενός μέτρου. Στόχος είναι να συνδεθεί σιδηροδρομικά ο κεντρικός θεσσαλικός κάμπος με το μεγαλύτερο λιμάνι της περιοχής
Οι μελέτες αρχίζουν αμέσως και τα έργα εγκαινιάζονται στις 28 Δεκεμβρίου στην Λάρισα. Όταν την άνοιξη του 1882, αλλάζει η κυβέρνηση και την πρωθυπουργία αναλαμβάνει ο Χαρίλαος Τρικούπης, αμφισβητεί την σύμβαση πιστεύοντας ότι η ανάθεση αυτού του τμήματος που χαρακτηρίζεται κατασκευαστικά εύκολο και εκμεταλλευτικά προσοδοφόρο, θα δυσκόλευε μελλοντική ανάθεση για το δύσκολο μέρος μέχρι την Καλαμπάκα. Έτσι στις 13 Μαΐου 1882 υπογράφεται με τους εκπροσώπους του Μαυροκορδάτου νέα σύμβαση, όπου περιλαμβάνεται και η κατασκευή γραμμής μήκους 142 χιλιομέτρων από το Βελεστίνο προς Φάρσαλα, Καρδίτσα, Τρίκαλα και Καλαμπάκα. Η ύπαρξη του λιμανιού του Βόλου βοηθά εξαιρετικά τα έργα, γιατί εδώ καταφτάνουν με πλοία τα υλικά και το τροχαίο υλικό. Τον σχεδιασμό και την επίβλεψη έχει αναλάβει ένας εμπνευσμένος μηχανικός, ο Ιταλός Ευαρίστο Ντε Κίρικο, ο οποίος θα παίξει σημαντικό ρόλο και στην λειτουργία της γραμμής, αφού θα του ανατεθεί και η γενική διεύθυνση της Εταιρείας. Παγκοσμίως γνωστός θα γίνει ο γιος του Τζώρτζιο Ντε Κίρικο, ο μεγάλος υπερρεαλιστής ζωγράφος που επηρεασμένος από το αντικείμενο της δουλειάς του πατέρα του, θα περιλάβει ένα τραινάκι σε όλους σχεδόν τους πίνακες της υπερρεαλιστικής του περιόδου. Τα έργα προχωρούν γρήγορα και στις 22 Απριλίου του 1884, ο σταθμός του Βόλου από όπου θα ξεκινήσει το τραίνο κατακλύζεται από επισήμους και πλήθος κόσμου, όπως και ο σταθμός της Λάρισας, όπου θα καταλήξει. Το έργο εγκαινιάζεται από τον τότε βασιλέα Γεώργιο Α’ που αποκαλύπτει την γλυπτή μαρμάρινη σύνθεση του γλύπτη Πρεβιζάν, στο προαύλιο του Σταθμού. Από την επόμενη ημέρα αρχίζουν τα δρομολόγια, ενώ συγχρόνως εκτελούνται τα έργα στο τμήμα από Βελεστίνο προς Καλαμπάκα. Κάθε τμήμα που ολοκληρώνεται μεταξύ δυο πόλεων παραδίδεται αμέσως στην κυκλοφορία και στις 16 Ιουνίου 1886 παραδίδεται και το τελευταίο κομμάτι της γραμμής. Το 1955 η Εταιρεία του Σιδηροδρόμου Θεσσαλίας περιέρχεται στους Σιδηροδρόμους του Ελληνικού Κράτους (ΣΕΚ). Η πρώτη επέμβαση στο δίκτυο γίνεται το 1960, όταν η γραμμή Βόλου – Λάρισας γίνεται κανονικού πλάτους, αλλά στο τμήμα Βόλου-Βελεστίνου γίνεται και νέα χάραξη, παραμένοντας ως έχει η μετρική στην διαδρομή αυτή. Η ιστορία του ΣΘ σαν λειτουργική μετρική γραμμή, σταματάει στις 29 Ιουνίου 1998, οπότε αρχίζουν τα έργα διαπλάτυνσης του τμήματος της γραμμής από τον Παλαιοφάρσαλο μέχρι την Καλαμπάκα, ενώ το υπόλοιπο τμήμα από τον Βόλο μέχρι τον Παλαιοφάρσαλο, παραμένει εκτός εκμετάλλευσης και η γραμμή εγκαταλείπεται.
Το κτίριο
Το κτίριο του σιδηροδρομικού σταθμού είναι ένα από τα λίγα κτίρια που επιβίωσαν μετά τους σεισμούς, διατηρώντας αναλλοίωτα τα βασικά του χαρακτηριστικά.
Το ιδιαίτερο αυτό κτίριο ακολουθεί τη νεοκλασική τυπολογία και έναν πειθαρχημένο στις κλασικές μορφές σχεδιασμό, που εκφράζει τη μνημειακότητα και την αξιοπιστία της έντονα «γραφικής» αρχιτεκτονικής.
Η ανάδειξη των όγκων με τα κατακόρυφα ανοίγματα και την εξέχουσα δύρικτη στέγη με τον πλούσιο ξύλινο διάκοσμο στο περίγραμμά της, χαρίζουν μια μοναδική πλαστική ομοιογένεια και ισορροπία στο κτίριο, δηλώνοντας έτσι το ταλέντο του σχεδιαστή του.
Η σύνθεση διακρίνεται επίσης για την εφαρμογή διακοσμητικών στοιχείων στις δύο βασικές ζώνες που περιστοιχίζουν το κτίριο, αλλά και την ήρεμη επιβλητικότητα της πρόσοψης που υπογράμμιζε τον τότε ανερχόμενο αστικό χαρακτήρα του Βόλου.
Το κτίριο συνδυάζει τη λειτουργική αναγκαιότητα με την αισθητική και λειτουργική αξία.
Τον εξωτερικό περιβάλλοντα χώρο στολίζει το άγαλμα της θεάς Αθηνάς. Αυτή η μεγάλων διαστάσεων μνημειακή σύνθεση είναι το έργο του Ιταλού γλύπτη Ι. Previsan.
Το ιδιαίτερο αυτό κτίριο ακολουθεί τη νεοκλασική τυπολογία και έναν πειθαρχημένο στις κλασικές μορφές σχεδιασμό, που εκφράζει τη μνημειακότητα και την αξιοπιστία της έντονα «γραφικής» αρχιτεκτονικής.
Η ανάδειξη των όγκων με τα κατακόρυφα ανοίγματα και την εξέχουσα δύρικτη στέγη με τον πλούσιο ξύλινο διάκοσμο στο περίγραμμά της, χαρίζουν μια μοναδική πλαστική ομοιογένεια και ισορροπία στο κτίριο, δηλώνοντας έτσι το ταλέντο του σχεδιαστή του.
Η σύνθεση διακρίνεται επίσης για την εφαρμογή διακοσμητικών στοιχείων στις δύο βασικές ζώνες που περιστοιχίζουν το κτίριο, αλλά και την ήρεμη επιβλητικότητα της πρόσοψης που υπογράμμιζε τον τότε ανερχόμενο αστικό χαρακτήρα του Βόλου.
Το κτίριο συνδυάζει τη λειτουργική αναγκαιότητα με την αισθητική και λειτουργική αξία.
Τον εξωτερικό περιβάλλοντα χώρο στολίζει το άγαλμα της θεάς Αθηνάς. Αυτή η μεγάλων διαστάσεων μνημειακή σύνθεση είναι το έργο του Ιταλού γλύπτη Ι. Previsan.
Η παρουσία του αγάλματος στο συγκεκριμένο χώρο είναι απόλυτα συνδεδεμένη με την ίδρυση του σιδηροδρομικού σταθμού και την πρώτη λειτουργία της πρώτης αμαξοστοιχίας. Το μνημείο προσφέρει μία ξεχωριστή αισθητική αξία και αρμονία και δένει απόλυτα με το κομψό και επιβλητικό κτίριο του σταθμού.
Το σιδηροδρομικό μουσείο Θεσσαλίας
Στο κτίριο του σταθμού, στον πρώτο όροφο, ο οποίος χρησίμευε ως χώρος κατοικίας για τον εκάστοτε σταθμάρχη, λειτουργεί εδώ και δώδεκα χρόνια το σιδηροδρομικό μουσείο Θεσσαλίας.
Στο μουσείο διασώζεται και εκτίθεται ένα πλούσιο τεκμηριακό και κειμηλιακό υλικό σχετικά με την ιστορία των σιδηροδρόμων. Συγκεκριμένα, μπορεί κανείς να θαυμάσει παλιές φωτογραφίες, τηλέγραφους, ρολόγια σταθμού, στολές εποχής, εκδοτήρια εισιτηρίων, εξαρτήματα μηχανών, έγγραφα, αρχεία, βιβλία για την αρχιτεκτονική των σιδηροδρόμων, σχέδια του Εβάριστο Ντε Κίρικο και πλήθος άλλων μικροαντικειμένων που αποτελούσαν σημαντικά ιστορικά ντοκουμέντα για την εποχή. Το μουσείο βρίσκεται ακόμη σε πρωταρχικό στάδιο αλλά με τη βοήθεια και την προσπάθεια των «φίλων των τρένων», εμπλουτίζεται συνεχώς με νέο υλικό και στόχο έχει να γίνει ένα σύγχρονο μουσείο, που θα πληρεί όλες τις βασικές προδιαγραφές.
Στο μουσείο διασώζεται και εκτίθεται ένα πλούσιο τεκμηριακό και κειμηλιακό υλικό σχετικά με την ιστορία των σιδηροδρόμων. Συγκεκριμένα, μπορεί κανείς να θαυμάσει παλιές φωτογραφίες, τηλέγραφους, ρολόγια σταθμού, στολές εποχής, εκδοτήρια εισιτηρίων, εξαρτήματα μηχανών, έγγραφα, αρχεία, βιβλία για την αρχιτεκτονική των σιδηροδρόμων, σχέδια του Εβάριστο Ντε Κίρικο και πλήθος άλλων μικροαντικειμένων που αποτελούσαν σημαντικά ιστορικά ντοκουμέντα για την εποχή. Το μουσείο βρίσκεται ακόμη σε πρωταρχικό στάδιο αλλά με τη βοήθεια και την προσπάθεια των «φίλων των τρένων», εμπλουτίζεται συνεχώς με νέο υλικό και στόχο έχει να γίνει ένα σύγχρονο μουσείο, που θα πληρεί όλες τις βασικές προδιαγραφές.
Η είσοδος στο Μουσείο είναι ελεύθερη στο κοινό και λειτουργεί από Δευτέρα ως Παρασκευή μετά από τηλεφωνικό ραντεβού.
Είσοδος : Ελεύθερη
Ωράριο Λειτουργίας : Δευτέρα – Παρασκευή 07:30 – 14:30 μόνο με ραντεβού
