Η
υπόθεση της «Ελληνικός Χρυσός»στις Σκουριές της Χαλκιδικής δεν είναι
μόνο μια ιστορία απαράδεκτης παραχώρησης του ορυκτού πλούτου του τόπου
σε ιδιωτικά συμφέροντα, δεν είναι μόνο μια ιστορία ληστρικής
εκμετάλλευσης, δεν είναι μόνο μια ιστορία περιβαλλοντικής καταστροφής.
Φαίνεται ότι έχει όλα τα χαρακτηριστικά να γίνει και μια ιστορία
καταστροφής στοιχείων και σπαραγμάτων της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Την περασμένη Τρίτη το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο κλήθηκε να γνωμοδοτήσει για τη μεταφορά ή διατήρηση των αρχαιοτήτων που αποκαλύφθηκαν στο πλαίσιο κατασκευής του έργου «Μεταλλευτικές-Μεταλλουργικές Εγκαταστάσεις των Μεταλλείων Κασσάνδρας». Με οριακή πλειοψηφιά (8 υπέρ, 7 κατά) τα μέλη του ΚΑΣ γνωμοδότησαν υπέρ της αυτοψίας
στο χώρο των αρχαιοτήτων οι οποίες βρίσκονται στο ανοιχτό όρυγμα
(openpit) στη θέση Κόνιαρη. Η ανασκαφική σκαπάνη έφερε στο φως
μεταλλουργική εγκατάσταση του 2ου αιώνα πΧ και σύμφωνα με τον
αρχαιολόγο Κώστα Παπαστάθη αποκαλύφθηκαν τα κατάλοιπα ενός αψιδωτού
κτιρίου, ένα μικρό λιθόστρωτο, λάκκοι και πασσαλότρυπες, καθώς και
αρκετά κινητά ευρήματα, όπως ακροφύσια φυσερών, τα οποία διοχέτευαν
οξυγόνο στον κλίβανο, τμήματα από οινοχόες με ωραία σχέδια κεφαλών κι
ένας «θησαυρός» 12 νομισμάτων.
Σημειώνεται ότι η πρόταση τόσο της
Διεύθυνσης Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων όσο και της Εφορείας
Χαλκιδικής και Αγίου Ορους ήταν η απόσπαση των αρχαίων καταλοίπων και η
μεταφορά τους σε άλλη θέση. Πρόταση που αν τελικά επικρατήσει, όταν το
ΚΑΣ κληθεί να γνωμοδοτήσει καταληκτικά, θα ανοίξει το δρόμο για το
συνολικό «ξήλωμα» των αρχαιοτήτων από μια περιοχή που ιστορικά συνδέεται
με μεταλλευτικές δραστηριότητες.
Αλλωστε δεν είναι μόνο η εν λόγω θέση
στην οποία έχουν αποκαλυφθεί κατάλοιπα μεταλλουργίας της αρχαιότητας.
Εχει ήδη αποκαλυφθεί αγροικία του 6ουμΧ αιώνα που συνδέεται
με την εξόρυξη και επεξεργασία μεταλλεύματος ενώ οι εκπρόσωποι των
κατοίκων οι οποίοι παραβρέθηκαν στη συνεδρίαση του ΚΑΣ έδειξαν χάρτη
στον οποίο σημειώνεται η ύπαρξη τριάντα τεσσάρων αρχαίων εγκαταστάσεων.
Γεγονός που αποδεικνύει ότι στην περιοχή υπάρχει είναι πλέγμα μικρών
εγκαταστάσεων μεταλλουργίας της αρχαιότητας, οι οποίες συνιστούν ένα
σύνολο που αν ερευνηθεί θα δώσει πολύτιμα στοιχεία για τη διαδικασίας
της εξόρυξης και επεξεργασίας του μεταλλεύματος και βέβαια για την
οικονομία της περιοχής. Γι’ αυτό και η πρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων
Αρχαιολόγων, Ολγα Σακαλή μίλησε «για διάσπαρτα μνημεία που
διατηρούν την ιστορική φυσιογνωμία της περιοχής και τα οποία χρήζουν
προστασίας σε ένα ενιαίο σύνολο που θα εξασφαλιστεί μόνο με μια ήπια
οικοτουριστική παρέμβαση». Εξάλλου, όπως τονίστηκε από μέλη του
ΚΑΣ, και η αρχαία μεταλλευτική εγκατάσταση για την οποία καλούνταν να
γνωμοδοτήσουν παρά την ταπεινή της εικόνα παρέχει μοναδικά στοιχεία για
την περιοχή.
Στο μεταξύ, όπως ειπώθηκε κατά τη
διάρκεια της συζήτησης στο ΚΑΣ, η εταιρία έχει ήδη ρίξει τόνους χωμάτων
γύρω από την εγκατάσταση αδιαφορώντας για την ύπαρξη της ανοιχτής
ανασκαφής, ενώ και δίπλα στην αγροικία του 6ουμΧ έχουν χτιστεί βοηθητικά κτήρια.
Μένει να δούμε αν η αυτοψία είναι μια
καθυστέρηση η οποία θα λειτουργήσει υπέρ των αρχαιοτήτων ή μια
καθυστέρηση στην οποία θα «παιχτεί» τελικά η «συμμόρφωση» της
πολιτιστικής κληρονομιάς στην επενδυτική λογική σύμφωνα με την οποία
περιβάλλον και πολιτισμός όταν δεν μπορούν μεταφραστούν σε επιπλέον
κέρδος τότε συνιστούν εμπόδιο που πρέπει να ξεπεραστεί.
