Μια αποκαλυπτική έρευνα για τη ραγδαία εξάπλωση των μορφών «ευελιξίας» στην παγκόσμια αγορά εργασίας
Η ραγδαία εισαγωγή της τεχνολογίας στην παραγωγή επιδρά καθοριστικά στη διαμόρφωση όρων για την επέκταση της «ευελιξίας» σε όλες τις μορφές.Στο νέο εργασιακό περιβάλλον που διαμορφώνουν η λεγόμενη «4η Βιομηχανική Επανάσταση», τα δίκτυα 5G, το Διαδίκτυο των Πραγμάτων (Internet of Things), η Μηχανική Μάθηση (Machine Learning) κ.λπ., «το συνηθισμένο ωράριο 9-5 ανήκει στο παρελθόν», αναφέρουν στελέχη μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων, που συμμετείχαν σε σχετική έρευνα για την εξέλιξη της τεχνολογίας και τις νέες μορφές απασχόλησης.
Η διαπίστωση αυτή δίνει το στίγμα των ανατροπών στις εργασιακές σχέσεις που κλιμακώνονται στην «ψηφιακή εποχή», παρουσιάζοντας ως «πρόοδο» την εξάλειψη κάθε σταθεράς στον χρόνο εργασίας, στο ύψος της αμοιβής, στην Ασφάλιση, στις Συλλογικές Συμβάσεις, στο δικαίωμα της συλλογικής οργάνωσης και δράσης.
Για όλα αυτά, βέβαια, υπάρχει ήδη πλούσιο νομοθετικό πλαίσιο, από την ΕΕ και τις αστικές κυβερνήσεις όλων των αποχρώσεων, που θωρακίζει και ενισχύει την «ευελιξία» στην αγορά εργασίας, στη βάση του «όποτε, όπου και όπως θέλει ο εργοδότης».
Μια «ευέλικτη» γενιά εργαζομένων
Σύμφωνα με την τελευταία ετήσια έκθεση της πολυεθνικής IWG, η τάση εξάπλωσης των διαφόρων συνδυασμών μορφών «ευέλικτης» εργασίας έχει μετατραπεί πλέον στο κυρίαρχο ρεύμα, καθώς οι εταιρείες αναζητούν συνεχώς νέους τρόπους αύξησης της παραγωγικότητας των εργαζομένων και μείωσης του κόστους λειτουργίας, όσο και του μισθολογικού κόστους.
Ηδη, η αγορά χαρακτηρίζει τους νέους εργαζόμενους ως τη «γενιά της ευκινησίας» («Generation Flex»), με την έκθεση της IWG να υπολογίζει ότι το 2022, το παγκόσμιο «ευκίνητο» εργατικό δυναμικό θα φτάσει τα 1,87 δισ., δηλαδή το 42,5% του συνόλου των εργαζομένων!
«Η ευέλικτη εργασία αναμένεται να βοηθήσει τις επιχειρήσεις στο να αποσπούν μεγαλύτερη αξία από τις δραστηριότητές τους, μειώνοντας τις έμμεσες δαπάνες, αυξάνοντας την ευκινησία τους και βελτιώνοντας την παραγωγικότητα», αναφέρει η έκθεση, που αξιοποιεί τα ευρήματα ετήσιας έρευνας σε δείγμα μεγαλύτερο από 15.000 επιχειρηματίες και στελέχη επιχειρήσεων, που συνεργάζονται με την IWG, σε πάνω από 80 χώρες.
H συγκεκριμένη εταιρεία και οι θυγατρικές της παρέχουν «λύσεις ευελιξίας», νοικιάζοντας χώρους εργασίας σε πολυεθνικές, νεοφυείς (start ups) επιχειρήσεις, εργολαβικούς και αυτοαπασχολούμενους εργαζόμενους. Τέτοιοι χώροι υπολογίζεται πως αντιστοιχούν σε 12 εκατ. τ.μ. σε όλο τον κόσμο, με 5 εκατ. από αυτά να συγκεντρώνονται στις ΗΠΑ. Η ίδια η IWG υποστηρίζει πως στις εγκαταστάσεις που η ίδια νοικιάζει στους πελάτες της, απασχολούνται 2,5 εκατ. εργαζόμενοι.
«Οι κοινόχρηστοι και ευέλικτοι χώροι εργασίας δεν είναι πλέον αποκλειστικός τομέας των νεοφυών επιχειρήσεων, καθώς μεγάλοι επιχειρηματικοί όμιλοι όπως οι "Mastercard", "Microsoft", "Oracle" και "Uber" ήδη υιοθετούν το μοντέλο ευέλικτων χώρων εργασίας», αναφέρει η έκθεση, προσθέτοντας πως το 62% των επιχειρήσεων παγκόσμια εφαρμόζουν πολιτικές «ευέλικτων» σχέσεων και μορφών εργασίας.
Η τάση αυτή αυξάνεται χρόνο με το χρόνο, με τη ζήτηση εργαζομένων με «ευέλικτες» μορφές δουλειάς να σημειώνει το 2018 ποσοστό 75%, 5 μονάδες πάνω από τις τιμές του 2017.
Ενδεικτικό της τάσης αυτής είναι πως παγκόσμια, μόνο σε σχέση με την αξιοποίηση ευέλικτων και συνεργατικών χώρων εργασίας, μια μέση εταιρεία αξιοποιεί σήμερα το 12% των εργαζομένων της σε τέτοια περιβάλλοντα. Το ποσοστό αυτό έχει υπερδιπλασιαστεί τα τελευταία δύο χρόνια και αναμένεται να διπλασιαστεί τα επόμενα πέντε.
Μύθος τα «πλεονεκτήματα» για τους εργαζόμενους
Σύμφωνα με την πλειοψηφία των ερωτηθέντων, η αξιοποίηση των διαφόρων μορφών «ευέλικτης» και ελαστικής εργασίας περιλαμβάνει μια σειρά από «στρατηγικά πλεονεκτήματα» για τις επιχειρήσεις, μεταξύ των οποίων η αύξηση της ανταγωνιστικότητας, όπως απάντησε το 87% (από 67% το 2016), η αύξηση της παραγωγικότητας (82%), η προσέλκυση και διατήρηση ταλαντούχων εργαζομένων (80%) και η μεγιστοποίηση των κερδών (83%).
Το 85% των ερωτηθέντων δήλωσαν επίσης ότι η «ευέλικτη» εργασία έχει ήδη αυξήσει την παραγωγικότητα των εργαζομένων τους, ενώ το 67% θεωρούν πως η «ευελιξία» μπορεί να αυξήσει την παραγωγικότητα κατά τουλάχιστον 1/5. Το 91% των επιχειρήσεων δηλώνει πως η αξιοποίηση «ευέλικτων χώρων εργασίας» ανεβάζει την παραγωγικότητα των εργαζομένων.
Παρόμοια έκθεση της «Regus», μιας θυγατρικής της IWG, εκτιμά πως το 2030 η αξιοποίηση συνολικά της «ευέλικτης» εργασίας θα αποφέρει για τις επιχειρήσεις κέρδη 4,5 τρισ. δολαρίων το χρόνο στις ΗΠΑ, ενώ αντίστοιχα σε Κίνα και Ινδία τα κέρδη εκτιμώνται σε 1,4 τρισ. και 376 δισ. δολάρια αντίστοιχα.
«Οι νέες τεχνολογίες δίνουν πλέον τη δυνατότητα σε πολλούς να δουλεύουν οποιαδήποτε ώρα σε οποιοΝδήποτε χώρο, με την πρόκληση για τις επιχειρήσεις να είναι το πώς θα αξιοποιήσουν με τον καλύτερο τρόπο το νέο αυτό τοπίο», δήλωσε στέλεχος της IWG, σχολιάζοντας τα συμπεράσματα της έκθεσης.
Οι επιχειρηματικοί όμιλοι υποστηρίζουν πως από την ανατροπή των «παραδοσιακών» σχέσεων εργασίας οι εργαζόμενοι όχι μόνο δεν έχουν να χάσουν κάτι, αλλά θα βγουν και κερδισμένοι! Παρουσιάζουν την επέκταση της «ευελιξίας» ως μια πρακτική «win - win» για εργαζόμενους και εργοδότες, ως μια «λύση» από την οποία κερδίζουν όλοι.
Για παράδειγμα, το 58% όσων συμμετείχαν στην έρευνα, ισχυρίζονται ότι προσφέροντας ελαστικούς όρους εργασίας, βελτιώνεται η ικανοποίηση των εργαζομένων, ενώ εκτιμούν πως το 69% των εργαζομένων που γεννήθηκαν από το 2000 και μετά «θα είναι διατεθειμένοι να ανταλλάσσουν άλλες παροχές, ώστε να διατηρήσει ο εργοδότης τους την πολιτική ευέλικτης εργασίας».
Στην πραγματικότητα, όμως, οι εξελίξεις αυτές στην αγορά εργασίας αποτυπώνουν προσαρμογές στις νέες συνθήκες της καπιταλιστικής παραγωγής, στις ανάγκες της κερδοφορίας των επιχειρήσεων, που βαθαίνουν την εκμετάλλευση και είναι ασύμβατες με τα δικαιώματα και τις ανάγκες των εργαζομένων.
Το παράδειγμα της «εργασίας από μακριά» είναι ενδεικτικό. Η εργασία από το σπίτι ή από κάποιον άλλο χώρο παρουσιάζεται ως «απελευθέρωση» από τον έλεγχο και την πίεση του εργοδότη, που δίνει τη δυνατότητα στον εργαζόμενο να οργανώσει καλύτερα το χρόνο του, συνδυάζοντας τις επαγγελματικές υποχρεώσεις με την οικογενειακή και κοινωνική ζωή, ενώ ταυτόχρονα μειώνονται και οι μετακινήσεις από και προς το χώρο δουλειάς.
Η πραγματικότητα όμως είναι πολύ διαφορετική αφού στην πραγματικότητα χάνεται η διάκριση εργάσιμου και μη εργάσιμου χρόνου. Ενταφιάζοντας τον σταθερό ημερήσιο χρόνο εργασίας και καταργώντας κάθε έννοια ωραρίου, ο εργαζόμενος γίνεται κυριολεκτικά διαθέσιμος στον εργοδότη του απ' οπουδήποτε και οποτεδήποτε, ολόκληρο το 24ωρο.
Φορέας της εντατικοποίησης της εργασίας μπορεί να μην είναι ο εργοδότης ως φυσική παρουσία ή ο προϊστάμενος στο διπλανό γραφείο, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι ο εργαζόμενος αντιλαμβάνεται λιγότερο την πίεση, από τα απανωτά e-mail, τα τηλέφωνα και τις τηλεδιασκέψεις, που καθορίζουν τους χρόνους παράδοσης μιας εργασίας, προσθέτουν καινούργια καθήκοντα, υπενθυμίζουν χρονοδιαγράμματα και «στόχους» που πρέπει να πιαστούν...
Δ. Μ.
