Ενόψει ΔΕΘ και στο πλαίσιο προεκλογικών σχεδιασμών, οργιάζει η κυβερνητική προπαγάνδα για την τεράστια αξία που αποκτούν οι Κλαδικές Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας, για το άνοιγμα του δρόμου στην αύξηση του κατώτατου μισθού και γενικά των αποδοχών των εργαζόμενων.
Σύμφωνα με τους κυβερνητικούς ισχυρισμούς, μετά την 21η Αυγούστου του 2018 ολοκληρώθηκε το καταστροφικό Πρόγραμμα Οικονομικής Συνεργασίας. Aυτό είναι μεγάλο ψέμα. Ο έλεγχος από τις κυβερνήσεις των ιμπεριαλιστικών κρατών της ΕΕ, που διαφεντεύουν την Ελλάδα θα εξακολουθήσει να είναι πολύ ασφυκτικός και η μνημονιακή πολιτική, η πολιτική της σκληρής δημοσιονομικής λιτότητας και της κινεζοποίησης, θα παραμείνει αλώβητη (εκτός αν αναλάβει δράση ο ελληνικός λαός). Εδώ θα ασχοληθούμε αποκλειστικά με τη σημασία των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας (ΣΣΕ) και με τη δυνατότητα αύξησης του κατώτατου μισθού και των μισθών γενικά.
Στις 3 του Σεπτέμβρη, η υπουργός Εργασίας Αχτσιόγλου οργάνωσε ολόκληρη φιέστα (με κλακαδόρους υπηρεσιακούς παράγοντες) για να φωτογραφιστεί την ώρα που υπογράφει την κήρυξη ως υποχρεωτικών τεσσάρων ΣΣΕ, που είχαν συμφωνηθεί στις 16 Μάρτη του 2016, την 1η Ιούνη του 2017, στις 21 Νοέμβρη του 2017 και στις 19 Απρίλη του 2018. Η υπουργός έχει αυτή τη δυνατότητα, γιατί οι εργοδότες καπιταλιστές που υπέγραψαν αυτές τις ΣΣΕ απασχολούν πάνω από το 51% των εργαζόμενων των αντίστοιχων κλάδων. Αυτή η ενέργεια ονομάζεται επεκτασιμότητα, γιατί με την υπουργική απόφαση αυτές οι ΣΣΕ γίνονται υποχρεωτικές για όλες τις επιχειρήσεις των κλάδων που αφορούν. Η επεκτασιμότητα μπορούσε να εφαρμοστεί μόνο με την τυπική λήξη του Προγράμματος Οικονομικής Συνεργασίας.
Μετά από τις υπογραφές, η Αχτσιόγλου βγήκε να πανηγυρίσει ισχυριζόμενη ότι «η συλλογική διεκδίκηση των εργαζόμενων για κατώτερους μισθούς και όρους εργασίας αποκτά και πάλι τη σημασία που της αρμόζει στη χώρα μας» και ότι «δρομολογούμε την αύξηση του μισθού ο οποίος θα ισχύσει χωρίς ηλικιακές διακρίσεις» (οι εμφάσεις δικιές μας).
Θα της χαλάσουμε λίγο το άθλιο πανηγύρι, σημειώνοντας καταρχάς ότι δεν τόλμησε να ψελλίσει -έστω φραστικά- ότι θα καταργήσει την 6η Πράξη Υπουργικού Συμβουλίου (ΠΥΣ) της 28ης Φλεβάρη του 2012, που ενσωματώθηκε και στον μνημονιακό νόμο 4046/2012. Αναφερόμαστε σ’ αυτή την Πράξη, γιατί, πέραν των άλλων, με αυτή απαγορεύεται ρητά οποιαδήποτε αύξηση σε μισθούς, επιδόματα κτλ., ακόμα και μέσω ΣΣΕ. Ας θυμηθούμε το άρθρο 4 της 6ης ΠΥΣ:
«Από 14−2−2012 και μέχρι το ποσοστό της ανεργίας να διαμορφωθεί σε ποσοστό κάτω του 10%, αναστέλλεται η ισχύς διατάξεων νόμων, κανονιστικών πράξεων, Συλλογικών Συμβάσεων ή Διαιτητικών Αποφάσεων, οι οποίες προβλέπουν αυξήσεις μισθών ή ημερομισθίων, περιλαμβανομένων και εκείνων περί υπηρεσιακών ωριμάνσεων, με μόνη προϋπόθεση την πάροδο συγκεκριμένου χρόνου εργασίας, όπως ενδεικτικά το επίδομα πολυετίας, το επίδομα χρόνου εργασίας, το επίδομα τριετίας και το επίδομα πενταετίας. Για την εφαρμογή του προηγούμενου εδαφίου λαμβάνεται υπόψη ο μέσος όρος του εθνικού ποσοστού ανεργίας των τελευταίων τεσσάρων τριμήνων, όπως αυτός αποτυπώνεται στην Ερευνα Εργατικού Δυναμικού της ΕΛ.ΣΤΑΤ».
Δεν επιτρέπονται, λοιπόν, αυξήσεις στους μισθούς και στα επιδόματα, μέσω ΣΣΕ, νόμων, κανονιστικών πράξεων και Διαιτητικών Αποφάσεων, εάν το ποσοστό ανεργίας δεν πέσει κάτω από το 10%! Περιττεύει να θυμίσουμε ότι σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ η ανεργία κινείται γύρω από το 20% (οι Τσιπροκαμμένοι πιστώνουν στις αφεντιές τους και στην πολιτική απασχόλησης που άσκησαν τη μείωση από το 27% στο 20%). Και βέβαια, δε χρειάζεται να πούμε πόσα χρόνια (καλύτερα δεκαετίες) θα χρειαστούν για να πέσει η ανεργία κάτω από 10%.
Οταν απαγορεύονται «διά ροπάλου» οι αυξήσεις στους μισθούς και μέσω ΣΣΕ, πώς «η συλλογική διεκδίκηση για κατώτερους μισθούς αποκτά και πάλι την σημασία που της αρμόζει στη χώρα μας»;
Κι ακόμα, αφού απαγορεύεται η αύξηση του κατώτατου μισθού με νόμο, δεν είναι φανερό πως όταν η υπουργός Εργασίας λέει αυτά που παραθέσαμε παραπάνω, χωρίς να ψελλίζει ότι θα δρομολογήσει και την κατάργηση της 6ης ΠΥΣ, ψεύδεται ασύστολα;
Με την 6η ΠΥΣ της 28ης Φλεβάρη του 2012 μειώθηκαν σε τέσσερα τα επιδόματα που έπαιρναν οι εργαζόμενοι με τις ΣΣΕ: επίδομα ωρίμανσης, επίδομα τέκνων, επίδομα σπουδών και επικινδύνου εργασίας. Τα επιδόματα αυτά πάγωσαν καθ’ όλη την διάρκεια του Προγράμματος Οικονομικής Συνεργασίας και ο χρόνος του παγώματος δε θα υπολογιστεί μετά την ολοκλήρωση του Προγράμματος. Το αναφέρουμε, γιατί στις τέσσερις ΣΣΕ που κηρύχτηκαν υποχρεωτικές από την υπουργό Εργασίας, τα επιδόματα που προβλέπονται είναι περισσότερα από τέσσερα. Επειδή όμως οι ΣΣΕ συμφωνήθηκαν στο χρονικό διάστημα που ίσχυε το κακόφημο Πρόγραμμα Οικονομικής Συνεργασίας, δεν ισχύουν τα άλλα επιδόματα που προβλέπονται σε αυτές. Αυτό ας το κρατήσουμε στα υπόψη, για τη στιγμή που θα αξιολογήσουμε συνολικά τις τέσσερις αυτές ΣΣΕ.
Η διαδικασία που απαιτείται προκειμένου να κηρυχτεί από τον υπουργό Εργασίας υποχρεωτική μια ΣΣΕ δεν είναι τόσο απλή όπως την παρουσίασε η Αχτσιόγλου. Σύμφωνα με εγκύκλιο της ίδιας της υπουργού Εργασίας, οι καπιταλιστές εργοδότες πρέπει να παραδώσουν το μητρώο μελών τους, γιατί διαφορετικά δεν είναι δυνατή η επέκταση της συλλογικής σύμβασης. Η εγκύκλιος αυτή εκδόθηκε στις 13 Ιούνη του 2018 με θέμα: «Ελεγχος συνδρομής των προϋποθέσεων του άρθρου 11 παρ. 2 του ν. 1876 του 1990» και αναφέρει: «Σε περίπτωση μη υποβολής από την εργοδοτική οργάνωση του μητρώου μελών της και της συνακόλουθης αδυναμίας της προβλεπόμενης διαδικασίας, η επέκταση της συλλογικής σύμβασης δεν είναι δυνατή» (η έμφαση δική μας).
Γίνεται λοιπόν φανερό, ότι για να κηρύξει υποχρεωτικές αυτές τις τέσσερις ΣΣΕ η υπουργός Εργασίας, προηγήθηκε η αποστολή του μητρώου μελών από τους εργοδότες-καπιταλιστές. Στις αποφάσεις, όμως, που υπέγραψε η Αχτσιόγλου δεν κάνει την παραμικρή αναφορά (για να δείξει ότι τάχα πρόκειται για αποκλειστικά κυβερνητική πρωτοβουλία).
Δε χρειάζεται να πούμε ότι, αν αυτές οι τέσσερις ΣΣΕ αύξαναν τους μισθούς των εργαζόμενων, όπως ισχυρίστηκαν η Αχτσιόγλου και τα συριζοπαπαγαλάκια, τότε οι εργοδότες δε θα έστελναν το μητρώο μελών και θα μπλόκαραν τη διαδικασία κήρυξής τους ως υποχρεωτικών για όλους τους εργαζόμενους. Στη συνέχεια θα αποκαλύψουμε με στοιχεία ότι αυτές οι ΣΣΕ δεν αυξάνουν τους μισθούς των εργαζόμενων κι αυτό εξηγεί τη στάση συνεργασίας των καπιταλιστών.
Εκρηξη Ειδικών Επιχειρησιακών ΣΣΕ
Αντλώντας στοιχεία από την ιστοσελίδα του υπουργείου Εργασίας για τις Κλαδικές / Εθνικές Ομοιοεπαγγελματικές ΣΣΕ και τις Επιχειρησιακές ΣΣΕ που υπογράφηκαν από εργοδότες–καπιταλιστές και συνδικαλιστικές οργανώσεις, από τον Μάρτη του 2012 μέχρι τώρα φτιάξαμε τον Πίνακα που δημοσιεύουμε.
Οι ΣΣΕ των δύο αυτών τύπων δεν μπορούν να αθροιστούν για να βγάλουμε συνολικό αριθμό, γιατί δεν είναι όλες ετήσιας διάρκειας. Πολλές απ’ αυτές, ειδικά επιχειρησιακές ΣΣΕ, είναι τριετούς διάρκειας. Το 2012 έχουμε έκρηξη στις επιχειρησιακές ΣΣΕ, γιατί με βάση τροποποίηση στο νόμο 1876/1990 (για τη σύναψη ΣΣΕ) δόθηκε η δυνατότητα στους καπιταλιστές-εργοδότες να επιβάλουν τις επιχειρησιακές ΣΣΕ και μέσω αυτών να γκρεμίσουν τις αποδοχές των εργαζόμενων από το ύψος των κλαδικών ΣΣΕ στο ύψος της Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας (ΕΓΣΣΕ).
Δεν μπορούμε λοιπόν να τις αθροίσουμε όλες και να πούμε ότι τόσες κλαδικές ΣΣΕ και τόσες επιχειρησιακές ΣΣΕ υπογράφηκαν την περίοδο 2012-2018. Πρέπει να σημειωθεί ότι δεν υπογράφηκαν σε όλους τους κλάδους ΣΣΕ, γιατί οι καπιταλιστές χρησιμοποίησαν μαζικά τις Ατομικές Συμβάσεις Εργασίας(ΑΣΕ), μέσω των οποίων μείωσαν τις αποδοχές των εργαζόμενων από το επίπεδο των κλαδικών ΣΣΕ στο επίπεδο της ΕΓΣΣΕ.
Ισχύς των Επιχειρησιακών ΣΣΕ
Στο νόμο 1876/1990 προστέθηκε με το άρθρο 37 του μνημονιακού νόμου 4024/2011 (ψηφίστηκε από την κυβέρνηση Γ. Παπανδρέου και διατηρήθηκε απ’ όλες τις κυβερνήσεις που τη διαδέχτηκαν) διάταξη, σύμφωνα με την οποία οι Επιχειρησιακές ΣΣΕ μπορούν να ψαλλιδίζουν τις αποδοχές των Κλαδικών ΣΣΕ μέχρι το επίπεδο της ΕΓΣΣΕ. Αναφέρει αυτή η διάταξη: «Εως το τέλος του Προγράμματος Οικονομικής Προσαρμογής η επιχειρησιακή συλλογική σύμβαση εργασίας υπερισχύει σε περίπτωση Συρροής με κλαδική συλλογική σύμβαση εργασίας και πάντως δεν επιτρέπεται να παρέχει όρους εργασίας δυσμενέστερους για τους εργαζόμενους από τους όρους εργασίας των εθνικών συλλογικών συμβάσεων» (η έμφαση δική μας).
Αυτή τη διάταξη εκμεταλλεύτηκαν μαζικά οι καπιταλιστές εργοδότες, ακόμα και σε επιχειρήσεις με λίγο προσωπικό, και γκρέμισαν τις αποδοχές των Κλαδικών ΣΣΕ στο επίπεδο της ΕΓΣΣΕ. Μετά δε από τις 28 Φλεβάρη του 2012, που δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ η 6η ΠΥΣ, οι εργοδότες χρησιμοποίησαν και την παράγραφο 4 του άρθρου 2 της ΠΥΣ, σύμφωνα με την οποία τα επιδόματα μειώθηκαν στα τέσσερα (παιδιών, ωρίμανσης, σπουδών και επικινδύνου εργασίας) και πάγωσαν τις αποδοχές για όλο το διάστημα ισχύος του Προγράμματος Οικονομικής Συνεργασίας.
Ετσι, οι καπιταλιστές εργοδότες, με την αξιοποίηση της διάταξης για υπεροχή της Επιχειρησιακής ΣΣΕ σε σχέση με την Κλαδική ΣΣΕ και με τη μαζική χρησιμοποίηση της τακτικής να εξαναγκάζουν τους εργαζόμενους να υπογράφουν νέες Ατομικές Συμβάσεις Εργασίας, πέτυχαν να κατεβάσουν τις αποδοχές των εργαζόμενων στο επίπεδο της ισχύουσας ΕΓΣΣΕ και μάλιστα στο επίπεδο της ΕΓΣΣΕ όπως καθορίστηκε με την 6η ΠΥΣ: μισθός 586 ευρώ για τους εργαζόμενους από 25 ετών και πάνω και 511 ευρώ για τους νέους, ηλικίας μικρότερης των 25 ετών.
Μπορεί να ανατραπεί αυτή η κατάσταση;
Η κατάσταση που έχει διαμορφωθεί δεν μπορεί να αλλάξει με την υπογραφή νέων ΣΣΕ, γιατί το εργατικό κίνημα σήμερα είναι πολύ αδύναμο. Πρέπει να υπογραμμιστεί πως ό,τι πέτυχε στο παρελθόν το εργατικό κίνημα (και μέσω των ΣΣΕ) το πέτυχε χάρη στη δύναμη που είχε και μπορούσε να επιβάλει μερικούς από τους όρους και τα αιτήματά του. Αυτή την εποχή το εργατικό κίνημα απαιτείται να αποκτήσει την δύναμη εκείνη που απαιτείται για να ανατρέψει την κατάσταση που διαμορφώθηκε στους μισθούς του, κάτι που είναι εξαιρετικά δύσκολο όταν διατηρείται σε ισχύ η 6η ΠΥΣ του 2012, την οποία δε θέλει να καταργήσει η κυβέρνηση των Τσιπροκαμμένων.
Μπορεί μήπως να ανατραπεί η κατάσταση που έχει διαμορφωθεί σε ό,τι αφορά τους μισθούς μέσω προσφυγών στα δικαστήρια; Οι αστογραφειοκράτες συνδικαλιστές ίσως επιχειρήσουν να σπρώξουν τους εργαζόμενους να προσφύγουν στα δικαστήρια. Αυτή η διαδικασία είναι καταρχάς πολύ χρονοβόρα. Από την άλλη, οι εργαζόμενοι που θα προσφύγουν στα δικαστήρια θα στοχοποιηθούν. Το κυριότερο: τα δικαστήρια θα απορρίψουν αυτές τις αγωγές, γιατί αυτή είναι η πάγια πρακτική τους όταν εκδικάζουν υποθέσεις αυτής της φύσης, ενώ θα έχουν ως οδηγό τους την 6η ΠΥΣ του 2012, που απαγορεύει κάθε αύξηση μισθών και επιδομάτων όσο η ανεργία είναι μεγαλύτερη από 10%.
Προϋπόθεση για να αρχίσει να βελτιώνεται, έστω και υποτυπώδικα, η θέση των εργαζόμενων και να έχουν κάποια αξία οι ΣΣΕ, είναι –τουλάχιστον- να καταργηθεί η κατάπτυστη 6η Πράξη του Υπουργικού Συμβουλίου της 28ης Φλεβάρη του 2012.
