Δημήτρη Μπάτση: Γιατί δεν άρχισε η ανοικοδόμηση!

Τελειώνοντας το 1945, ο Δημήτρης Μπάτσης έγραψε ένα άρθρο στο περιοδικό «Ανταίος» με τίτλο «Γιατί δεν άρχισε η ανοικοδόμηση!». Διαβάζοντας  σήμερα αυτό το άρθρο διαπιστώνουμε την επικαιρότητά του ως προς τις βασικές του θέσεις για την ανάλυση της οικονομικής κατάστασης της Ελλάδας και τον ορισμό των ουσιαστικών και αντικειμενικών αιτίων που ματαίωσαν την μεταπολεμική ανοικοδόμηση και οδήγησαν τη χώρα στην εξάρτηση και την καθυστέρηση με τις συνέπειες να γίνονται ορατές με ακόμη πιο τραγικό τρόπο εβδομήντα χρόνια μετά.

Ο Δημήτρης Μπάτσης ήταν νομικός και οικονομολόγος. Δικάστηκε, καταδικάστηκε σε θάνατο και εκτελέστηκε μαζί με το Νίκο Μπελογιάννη.
Ήταν μέλος της επιστημονικής εταιρείας  ΕΠ – ΑΝ (Επιστήμη – Ανοικοδόμηση) που ιδρύθηκε το Σεπτέμβρη του 1945 και είχε σκοπό να συμβάλει στην ανοικοδόμηση  της  Ελλάδας  πραγματοποιώντας ριζοσπαστικές και βαθιές μεταβολές θέτοντας την επιστήμη στην υπηρεσία του λαού με απώτερο στόχο την εκβιομηχάνιση της χώρας, την οικονομική και πνευματική της αποκατάσταση και το πέρασμα στο  σοσιαλισμό.
Το περιοδικό «Ανταίος» ήταν ένα δεκαπενθήμερο αρχικά και μηνιαίο αργότερα περιοδικό για τη μελέτη των προβλημάτων της ανοικοδόμησης. Σε αυτό συμμετείχαν κορυφαίοι επιστήμονες και διανοούμενοι της Ελλάδας από το χώρο του ΚΚΕ, του ΕΑΜ και άλλων αριστερών δυνάμεων που συνεργάζονταν με το ΕΑΜ. Κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το Μάη του 1945 και εκδόθηκε για τελευταία φορά τον Ιούνη του 1951.
Ο Δημήτρης Μπάτσης υπήρξε συντάκτης του περιοδικού.  Το άρθρο δημοσιεύτηκε στον «Ανταίο», στο τεύχος 13 – 14, στις 31 Δεκεμβρίου 1945.

Γιατί δεν άρχισε  η ανοικοδόμηση !
Ποτές ίσως στο διάστημα της εκατοντάχρονης ζωής της ύστερ’ από την απελευθερωτική επανάσταση του 1821, η χώρα δεν ρημάχτηκε τόσο σ υ σ τ η μ α τ ι κ ά και δεν έπαθε τέτοια καταστροφή σε έμψυχο  και άψυχο υλικό όπως στη τρίχρονη κατοχή 41 – 44 από τον εξωτερικό φασισμό και τον εσωτερικό συνεργάτη του: την δοσίλογη ελληνική ολιγαρχία του πλούτου.
Ποτές ακόμα ίσως ο πόθος του ελληνικού λαού για ζωή λεύτερη από κάθε είδους εθνική υποδούλωση και κοινωνική εκμετάλλευση  δεν στάθηκε μεγαλείτερος.
Ποτές η θέληση του ελληνικού λαού να πάρη στα χέρια του της τύχες του δεν εκφράστηκε τόσο αποφασιστικά όσο στον απελευθερωτικό αγώνα κατά του φασισμού και στους συνεχείς δημοκρατικούς αγώνες του μετά το διώξιμο του ξένου κατακτητή.
Ποτές η αποσύνθεση και η ανικανότητα της άρχουσας τάξης, της ελληνικής χρηματιστικής ολιγαρχίας δεν δείχτηκε τόσο φανερά όσο στην τελευταία δεκαετία της επικράτησης και της συντριβής του φασισμού στη χώρα μας.
Ο ελληνικός λαός είχε αρχίσει να κάνει πράξη το ιδανικό της δικιάς του πραγματικής δημοκρατίας κι’ όλας στο διάστημα του απελευθερωτικού αγώνα στις περιοχές που κρατήθηκαν λεύτερες από το κατακτητή. Θεσμοί λαογέννητοι σ’ όλους τους τομείς της κοινωνικής ζωής, από τη διοίκηση και την οργάνωση του λαού στην παραγωγική του προσπάθεια, ως τη δικαιοσύνη, την υγεία και τη πρόνοια, ως και αυτή τη λαϊκή δημιουργία στο θέατρο και στην τέχνη, άρχισαν να βάζουν τα θεμέλια και να στερεώνουν την ανοικοδόμηση της χώρας α π΄ τ ο  λ α ό  κ α ι  γ ι α  τ ο  λ α ό. Την ανοικοδόμηση που θα γινότανε η σύνθεση των ζωντανών δυνάμεων του λαού και των παραγωγικών πηγών της χώρας σ’ ένα ανώτερο επίπεδο κοινωνικής δημιουργίας. Την ανοικοδόμηση που θα σύντριβε την πολιτική εξουσία της άρχουσας τάξης των εκμεταλλευτών και θά βαζε τις προϋποθέσεις – ανοίγοντας και το δρόμο με τη βαθειά μεταβολή στις τεχνικοοικονομικές συνθήκες – για να γίνει μια μέρα η Ελλάδα από μια καθυστερημένη, εξαρτημένη χώρα, χώρα που σ’ αυτήν θ’ ανθίσει και θα πραγματοποιηθεί το ιδανικό του σοσιαλισμού, το αίτημα των λαών όλων των χωρών!
Τη πορεία όμως αυτή του λαού για την ανοικοδόμηση της καινούριας του ζωής ήρθε να την εμποδίσει μ’ όλα τα όπλα που μπόρεσε να διαθέσει και με την ξένη βία η ίδια η τάξη που εγκαθίδρυσε πρώτα το φασισμό στη χώρα μας και που βοήθησε έπειτα τον ξένο κατακτητή στο έργο του.
Το έτος 1945 είναι το έτος που θα μείνει χαραγμένο στη μνήμη του ελληνικού λαού σαν έτος της εξόρμησης των αντιδραστικών δυνάμεων της χώρας για μια καινούρια υποδούλωσή του σ’ ένα καινούριο καταπιεστικό καθεστώς!
Το έτος 1945 είναι έτος αγώνων του λαού κατά του καθεστώτος της ξανασταθεροποίησης από τις αντιδραστικές δυνάμεις του τόπου, των ίδιων συνθηκών εκμετάλλευσής του όπως και πριν το πόλεμο!
Τα μέσα που χρησιμοποίησαν οι σκοτεινές δυνάμεις εναντίον του λαού και της ανοικοδομητικής του προσπάθειας είναι πολλών ειδών:
Η τρομοκρατία, η σωματική βία, οι φόνοι, οι διωγμοί πληθυσμών στην ύπαιθρο, οι κατά δεκάδες χιλιάδων φυλακίσεις των αγωνιστών της εθνικής αντίστασης, η παρεμπόδιση της εκδήλωσης του δημοκρατικού φρονήματος με το λόγο και το τύπο, η λογοκρισία, η εξουσία του κρατικού μηχανισμού από τα δοσίλογα στοιχεία, η δημιουργία μ’ ένα λόγο α σ τ υ ν ο μ ι κ ο ύ  κράτους, ήτανε τα μέσα της ωμής εξόντωσης του αγωνιζόμενου λαού για τις ελευθερίες του.
Τις πράξεις αυτές όχι μόνο ανέχτηκαν αλλά και προστάτεψαν  σε βάρος του λαού οι μεταδεκεμβριανές « Υπηρεσιακές» κλπ. κυβερνήσεις. Τις πράξεις αυτές μ’ όλες τις «επαγγελίες’ του το δημοκρατικό «κέντρο» δεν πήρε τα μέτρα να τις ματαιώσει ουσιαστικά και γίνεται έτσι συνυπέυθυνο κι’ αυτό με τη σειρά του για το σημερινό κατάντημα της χώρας.
Αλλ’ ας περάσουμε στον οικονομικό τομέα. Εδώ τα συγκροτήματα του τραπεζοβιομηχανικού κεφαλαίου και των μεγαλεμπόρων, προχώρησαν θαρραλέα στην αξιοποίηση της οικονομικής και κρατικής τους δύναμης πάνω στο λαό. Η μέθοδός τους είχε σαν σκοπό πρώτα να χρησιμοποιήσουν τους πόρους του εσωτερικού και τα εφόδια πούρχοταν απ’ το εξωτερικό για τη δημιουργία υλικών αποθεμάτων που θα κόστιζαν  όσο το δυνατό κάτω απ’ την αξία τους. Δεύτερο: Να μεταχειριστούν τ’ αποθέματα αυτά για την παραγωγή εμπορευμάτων στις ποσότητες και με το ρυθμό που θα τους εξασφάλιζαν προνομιακή μονοπωλιακή διοχέτευση στην αγορά με τιμές ληστρικές. Η κίνηση της παραγωγής ήτανε απλώς μ έ σ ο  για την πραγματοποίηση των επιδιώξεων τους αυτών. Τρίτο: Να κρατήσουν στα δυνατώτερα χαμηλά επίπεδα την τιμή της εργατικής δύναμης, μεταβάλλοντας ξανά τον εργαζόμενο σ’ ένα κοπάδι σκλάβων που δουλεύει με μισθούς πείνας για τηςν «ανασυγκρότηση» του κεφαλαίου τους.
Το χρηματιστικό κεφάλαιο εξακολουθώντας την παληά του τακτική του παρασιτισμού που πλουτίστηκε με την «πείρα» της μαύρης αγοράς δεν έκανε τίποτ’ άλλο στο έτος που πέρασε παρά να εκμεταλλεύεται  με τις πιο αρπακτικές εξωοικονομικές μεθόδους την οικονομία της χώρας. Κατώρθωσε να κουρελιάσει  κάθε προσπάθεια ή «πρόγραμμα» ελέγχου της οικονομίας που θα στρεφότανε εναντίον των συμφερόντων του. Κατώρθωσε να πάρει στην κατοχή του τις περισσότερες ύλες της ΟΥΝΡΑ και να τις κάνει α κ ρ ι β ό   ε μ π ό ρ ε υ μ α. Γέμισε τις αποθήκες με το εμπόρευμα αυτό και το προϊόν της πούλησης των λίγων ειδών πούδωσε στην κατανάλωση σε ληστρικές τιμές το μετέτρεψε σε χρυσό.
Τα στοκ και το χρυσάφι του. Αυτά ήτανε οι δύο μοχλοί για τη ρύθμιση της οικονομικής ζωής κάτω απ’ την κυριαρχία του. Οι τιμές των εμπορευμάτων και του συναλλάγματος ήτανε τα μέσα για τον εκβιασμό των λύσεων που το συνέφεραν στον οικονομικό και πολιτικό τομέα.
Έτσι ματαίωσε  τον εφοδιασμό της οικονομίας και του λαού με τα πρώτα απαραίτητα είδη της παραγωγής και ατομικής κατανάλωσης για την ανασυγκρότηση της χώρας.
Ταυτόχρονα η οικονομική ολιγαρχία με τις κυβερνήσεις της, χτύπησε και την αγνότερη και πολυτιμότερη ζωντανή δύναμη της χώρας την εργατική της δύναμη δημιουργώντας άμεσα και έμμεσα τις συνθήκες για την εξαθλίωσή της. Το εισόδημα των εργαζομένων μειώθηκε στα κατοχικά επίπεδα και κάτω απ’ αυτά:
α) Με το πληθωρισμό, β) Τη πτωτική καμπύλη των μισθών και μεροκάματων, γ) Τη βαρειά φορολογία στα είδη κατανάλωσης, δ) Τις χαμηλές τιμές των αγροτικών προϊόντων.
Έτσι εξάρθρωσε την παραγωγή και έρριξε στην ανεργία και στο μαρασμό τον εργαζόμενο λαό τσακίζοντας το βιωτικό του επίπεδο.
Απ’ την πλευρά της χρηματιστικής και μαυραγορίτικης ολιγαρχίας αυτά σημαίνουν: Απόσειση κάθε οικονομικού βάρους της ανασυγκρότησης, γλύτωμα των δοσιλογικών περιουσιών και κερδοσκοπία σίγουρη στα εμπορεύματα και στις επενδύσεις του χρυσού και των αξιών του χρηματιστηρίου.
Απ’ την πλευρά της ανοικοδόμησης σημαίνουν: Παραγωγική αδράνεια. Ανεπάρκεια μέσων παραγωγής και κατανάλωσης και σε στοιχειώδεις ακόμη ποσότητες. Διάλυση των παραγόντων της οικονομικής ζωής και ανάπτυξη με την αποκλειστικά εμπορευματική σπεκουλάντικη δράση του κερδοσκοπικού κεφαλαίου.
Εξάρτηση της οικονομίας από τα ψίχουλα της εξωτερικής «βοήθειας» και νέκρωση του παραγωγικού δυναμικού .
Πτώση του επιπέδου των εργαζομένων σε σημείο που δεν επιτρέπει την ανασυγκρότηση των δυνάμεων του έμψυχου υλικού που είναι η βασικώτερη προϋπόθεση της ανοικοδόμησης.
Οι πιο πάνω γενικές διαπιστώσεις δείχνουν πώς ματαιώθηκε το 1945 η ανασυγκρότηση και αποκατάσταση της Χώρας από τις εχθρικές προς το λαό δυνάμεις της αντιδραστικής άρχουσας τάξης του τόπου.
Νομίζουμε ότι μετά τις διαπιστώσεις αυτές που βγαίνουν από την τραγική πείρα του χρόνου που μας πέρασε και απαντούν στο ερώτημα ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ ΑΡΧΙΣΕ Η ΑΝΟΙΚΟΔΟΜΗΣΗ, πρέπει να μη μείνει κανείς επιστήμονας, κανένα στέλεχος της ανοικοδόμησης που να μην κάνει πίστη του ότι ΑΝΟΙΚΟΔΟΜΗΣΗ ΧΩΡΙΣ ΤΟ ΛΑΟ ΚΑΙ ΣΕ ΒΑΡΟΣ ΤΟΥ ΛΑΟΥ δεν μπορεί να νοηθεί ούτε θεωρητικά ούτε πρακτικά, γιατί σημαίνει μονάχα ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΗ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ.
Είναι καιρός να διαλυθεί η δεισιδαιμονία των «επιστημονικών» προλήψεων που τοποθετούν την «επιστήμη και την τεχνική καθ’ εαυτάς» έξω από την υπηρεσία συγκεκριμένων κοινωνικών επιδιώξεων και τις κάνουν «υπερκοινωνικές» αλλά στην ουσία α ν τ ι κ ο ι ν ω ν ι κ έ ς  λειτουργίες.
Στον καινούργιο χρόνο που ανοίγεται μπροστά μας, ας ενώσουμε όλοι τις δυνάμεις μας με τον εργαζόμενο λαό κι’ ας γίνουμε συντελεστές της προσπάθειας του ο καθένας στον τομέα του.
Ένας δρόμος ανοίγεται μπροστά μας για να λευτερώσουμε τη Χώρα από τα δεσμά της κοινωνικής και εθνικής εκμετάλλευσης: ο δρόμος που θα φέρει το λαό συντομώτερα στην πραγματοποίηση των δημοκρατικών του επιδιώξεων.
Έτσι μονάχα θ’ αρχίσει και στη χώρα μας ύστερ’ από διάστημα δουλείας γενεών ολόκληρων η πραγματική, η α λ η θ ι ν ή  Α ν ο ι κ ο δ ό μ η σ η  τ η ς  Ε λ λ ά δ ας !
Δ. Μπάτσης
( Έχει διατηρηθεί η ορθογραφία και η σύνταξη του συγγραφέα )

Από Οικοδόμος

Επιμέλεια: ofisofi //