Το συγκεκριμένο εργαλείο εγκαινιάζεται για πρώτη φορά στην περίπτωση της Ελλάδας
για την παρακολούθηση της αντιλαϊκής πολιτικής μέσω των αλλεπάλληλων τριμηνιαίων «αξιολογήσεων» από τους «θεσμούς» της ΕΕ και της Ευρωζώνης. Ειδικό βάρος και παρουσία έχει προβλεφτεί και για την πλευρά του ΔΝΤ, εκπρόσωπος του οποίου υπογράμμισε την Πέμπτη ότι θα υπάρχει και η «δική μας ενισχυμένη εποπτεία», σε συντονισμό με αυτή των «Ευρωπαίων εταίρων».
Οπως χαρακτηριστικά επισημαίνεται στην «εκτελεστική απόφαση» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η ελληνική οικονομία «εξακολουθεί να αντιμετωπίζει κινδύνους όσον αφορά τη χρηματοοικονομική σταθερότητά της, οι οποίοι, εάν υλοποιηθούν, θα μπορούσαν να έχουν αρνητικές επιπτώσεις σε άλλα κράτη - μέλη της ζώνης του ευρώ». Επιπλέον, η «αιτιολόγηση» του ενισχυμένου μηχανισμού συνδέεται με «μακροχρόνιες ανισορροπίες» της ελληνικής οικονομίας, με έμφαση στο ζήτημα της ανταγωνιστικότητας και βέβαια με το ζήτημα του υπέρογκου κρατικού χρέους, που με τη σειρά του επίσης αποτελεί εργαλείο κλιμάκωσης των αναδιαρθρώσεων σε ορίζοντα δεκαετιών.
Στους παράγοντες κινδύνου αναφέρεται ακόμη το εξωτερικό επενδυτικό ισοζύγιο, ενώ βέβαια δεσπόζει το ζήτημα του τραπεζικού τομέα και των «κόκκινων» δανείων. Σύμφωνα με την απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, «θα χρειαστούν συνεχείς προσπάθειες προκειμένου τα κόκκινα δάνεια να υποχωρήσουν σε βιώσιμα επίπεδα και να επιτρέψουν έτσι στα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα να εκπληρώσουν το ρόλο τους. Αναφορικά δε με το κρατικό χρέος, επισημαίνεται ότι οι συνθήκες δανεισμού παραμένουν εύθραυστες, ενώ γίνεται λόγος για «αστάθεια στις χρηματοπιστωτικές αγορές», που διατηρεί τις αποδόσεις των ελληνικών κρατικών ομολόγων σε υψηλά επίπεδα σε σχέση με άλλες χώρες της ζώνης του ευρώ.
Να σημειωθεί ότι το καθεστώς της «ενισχυμένης εποπτείας» θεσμοθετήθηκε το 2013, στο φόντο της καπιταλιστικής κρίσης και των κλυδωνισμών τόσο στην Ευρωζώνη και την ΕΕ όσο και σε άλλα κέντρα και αγορές, ενώ παράλληλα ενεργοποιήθηκαν και αναβαθμίσθηκαν και άλλοι μηχανισμοί για την «εμβάθυνση της Οικονομικής και Νομισματικής Ενωσης» (ΟΝΕ). Στη σημερινή φάση, οι διεργασίες αυτές, εν μέσω της εξαπλούμενης «αβεβαιότητας» και των «κινδύνων» γύρω από τους ρυθμούς ανάκαμψης στις οικονομίες της ΕΕ, συνεχίζονται με εντατικούς ρυθμούς. Την ίδια ώρα, στο προσκήνιο εμφανίζεται ο κύκλος των οξυμένων ενδοκαπιταλιστικών ανταγωνισμών και των διαιρέσεων τόσο στο εσωτερικό της ΕΕ όσο και ευρύτερα.
Οι άξονες της αντιλαϊκής εποπτείας
Στην απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής επισημαίνονται οι παρακάτω άξονες:
- Το ελληνικό κράτος «δεσμεύτηκε στο Γιούρογκρουπ να συνεχίσει και να ολοκληρώσει τις βασικές μεταρρυθμίσεις στο πλαίσιο του μνημονίου. Εχει δεσμευτεί επίσης να εφαρμόσει συγκεκριμένες δράσεις στους τομείς της φορολογικής και δημοσιονομικής διαρθρωτικής πολιτικής,της κοινωνικής πρόνοιας, της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας, των αγορών εργασίας και προϊόντων, των ιδιωτικοποιήσεων και της δημόσιας διοίκησης».
Πρόκειται για τους «άξονες πολιτικής», τις αντιλαϊκές δεσμεύσεις που ανέλαβε η κυβέρνηση, οι οποίοι καταγράφονται στο παράρτημα της συμφωνίας στο πρόσφατο Γιούρογκρουπ και που βέβαια θα βρεθούν στο επίκεντρο των ανά τρίμηνο «αξιολογήσεων» και των εκθέσεων από την πλευρά του κουαρτέτου.
Με βάση και τα παραπάνω, ανάγλυφα προκύπτει το γεγονός ότι το ενισχυμένο εποπτικό πλαίσιο επεκτείνεται σε ολόκληρη την γκάμα της αντιλαϊκής πολιτικής και των αναδιαρθρώσεων.
Αλλωστε, η συμφωνία προβλέπει ρητά και κατηγορηματικά τις «ειδικές δεσμεύσεις της Ελλάδας που θα διασφαλίσουν τη συνέχιση και ολοκλήρωση των συμφωνημένων μεταρρυθμίσεων τη μετα-προγραμματική περίοδο».
Ταυτόχρονα, καταγράφεται ότι το ελληνικό κράτος «θα σεβαστεί πλήρως τη δέσμευσή του να εξασφαλίσει ότι οι ετήσιοι προϋπολογισμοί θα επιτύχουν μεσοπρόθεσμα πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ». Σε αυτήν την κατεύθυνση, ετοιμάζεται νέα διεύρυνση της φορολογικής βάσης για τα χαράτσια του ΕΝΦΙΑ στη λαϊκή κατοικία, σε «πλήρη ευθυγράμμιση με τις τιμές αγοράς έως τα μέσα του 2020».
Βέβαια η «συνέχιση και ολοκλήρωση των συμφωνημένων μεταρρυθμίσεων» αφορά ξεκάθαρα και στο δίδυμο πακέτο με τις συντάξεις και το αφορολόγητο. Σε αυτό το πλαίσιο, η κάλπικη «επιχειρηματολογία» της κυβέρνησης απέναντι στα εργατικά - λαϊκά αιτήματα ξεσκεπάστηκε για μια ακόμη φορά και μέσα στη βδομάδα, καθώς απέρριψε τροπολογίες του ΚΚΕ για τη μη μείωση των συντάξεων, τις συντάξεις χηρείας, τη διατήρηση του μειωμένου ΦΠΑ στα νησιά, όσο και τη δυνατότητα των δήμων να διαγράφουν χρέη των λαϊκών οικογενειών (βλ. αναλυτικότερα και σελ. 7).
Θυμίζουμε ότι η πρόσφατη συμφωνία στο Γιούρογκρουπ, μεταξύ άλλων, προβλέπει:
-- Νέες παρεμβάσεις στο «σύστημα Κοινωνικής Πρόνοιας» (βλέπε προσαρμογές προς τα κάτω και αναδιανομή της φτώχειας, για τις ελάχιστες παροχές που έχουν απομείνει). Επίσης, θα μεταρρυθμιστεί το «δίκτυο Κοινωνικής Πρόνοιας», ειδικότερα με τη «νέα προσέγγιση για τον προσδιορισμό της αναπηρίαςμε βάση τόσο την ιατρική όσο και τη λειτουργική αξιολόγηση» έως τα μέσα του 2019, που σημαίνει νέοι αποκλεισμοί και περικοπές.
-- Αναφορικά με τον κατώτατο μισθό προβλέπεται: «Η Ελλάδα θα διασφαλίσει την ανταγωνιστικότηταμέσω ετήσιας αναπροσαρμογής του κατώτατου μισθού, σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 4172/2013 (νόμος Βρούτση)». Που σημαίνει «αυξήσεις» - ψίχουλα, με απόφαση της κυβέρνησης, ύστερα από εισήγηση «επιτροπής εμπειρογνωμόνων», που θα διαμορφώνεται στη βάση στοιχείων για την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας, την πορεία της ανεργίας και άλλα.
-- Για την «αποκατάσταση της ευρωστίας του τραπεζικού συστήματος» δεσπόζει η προσπάθεια μείωσης των μη εξυπηρετούμενων δανείων («κόκκινα» δάνεια), με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ένταση των εκβιασμών στα λαϊκά νοικοκυριά και την κλιμάκωση των πλειστηριασμών. Σύμφωνα με την απόφαση του Γιούρογκρουπ, θα εφαρμοστεί «ολοκληρωμένο σχέδιο για την πτώχευση νοικοκυριών, με στόχο να μειώσει το ανεκτέλεστο των υποθέσεων, συμπεριλαμβανομένης της διαδικασίας των εκκρεμών αιτήσεων» έως τα τέλη του 2021. Θυμίζουμε ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε προηγούμενη έκθεση έκανε λόγο για 130.000 πλειστηριασμούς ακινήτων την ερχόμενη τριετία.
-- Ο «οδικός χάρτης» προβλέπει ακόμη μπαράζ ιδιωτικοποιήσεων, μεταξύ των οποίων: «Ελ. Βενιζέλος», ΔΕΣΦΑ, ΕΛΠΕ, μαρίνα Αλίμου, Εγνατία, ΔΕΠΑ, ΕΥΔΑΠ, ΕΥΑΘ, λιμάνια Αλεξανδρούπολης, Καβάλας, Ηγουμενίτσας, Κέρκυρας, ΔΕΗ, ΔΕΠΑ, υπόγεια αποθήκευση Καβάλας κ.ά.
- Το καθεστώς της «ενισχυμένης εποπτείας» θα ανανεώνεται ανά εξάμηνο. Σε διευκρινιστικό κείμενο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αναφέρεται ότι μόνο σε περίπτωση «θετικής αξιολόγησης» (δηλαδή εφαρμογής των αντιλαϊκών μέτρων) θα μεταβιβάζονται ανά εξάμηνο στον ελληνικό κρατικό προϋπολογισμό τα κέρδη των ευρωπαϊκών κεντρικών τραπεζών. Αυτά προέρχονται από τα ακούρευτα κρατικά ομόλογα μετά την αναδιάρθρωση (PSI) του 2012.
Η διαδικασία επιστροφής των κερδών θα κρατήσει μέχρι το 2022 και βέβαια θα κουμπώσει με τους στόχους του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2019-2022, όπου έχουν ενσωματωθεί τόσο τα ήδη υπάρχοντα μνημονιακά όσο και τα επερχόμενα αντιλαϊκά μέτρα.
Ουσιαστικά πρόκειται για νέα γραμμή χρηματοδότησης προς το ελληνικό κράτος - χωρίς τη μορφή του δανείου - αλλά με τη μορφή «ειδικής πριμοδότησης», ως «τυράκι» και «κίνητρο» δηλαδή για την κλιμάκωση των αντιλαϊκών αναδιαρθρώσεων και ως ανταλλάγματα (σωρευτικά 4,8 δισ. μέχρι το 2022), με προορισμό την τόνωση της ανταγωνιστικότητας του κεφαλαίου. Περαιτέρω διασαφήσεις αναμένονται στη συνέχεια, στο πλαίσιο των «αξιολογήσεων» και των παζαριών.
- Σε κάθε περίπτωση, πέρα και πάνω από τους προαναφερόμενους μηχανισμούς, σύμφωνα με τους κανονισμούς της ΕΕ, ειδικοί έλεγχοι προβλέπονται μέχρις ότου εξοφληθεί τουλάχιστον το 75% των δανείων που χορηγήθηκαν σε κράτη - μέλη μέσω των μηχανισμών διάσωσης της ΕΕ. Στην περίπτωση της Ελλάδας, και μάλιστα μετά την πρόσφατη απόφαση του Γιούρογκρουπ για 10ετή επιμήκυνση, το ειδικό πρόγραμμα παρακολούθησης επεκτείνεται αντίστοιχα, χωρίς, για την ώρα, να υπάρχουν επίσημες εκτιμήσεις ως προς τα χρονοδιαγράμματα εξόφλησης των μηχανισμών στήριξης της Ευρωζώνης προς το ελληνικό κράτος.
- Την ίδια ώρα, στα «σκαριά» βρίσκεται η υπαγωγή της ελληνικής οικονομίας και της εφαρμοζόμενης πολιτικής και στην «κανονικότητα» της διαδικασίας των «Ευρωπαϊκών Εξαμήνων», των «μνημονίων διαρκείας» δηλαδή της ΕΕ, που με τη σειρά τους θα έρθουν να «κουμπώσουν» και ενισχύσουν τις ανά τρίμηνο «αξιολογήσεις» του «ενισχυμένου εποπτικού πλαισίου».
Σύμφωνα με τις πληροφορίες, η πρώτη «μετα-προγραμματική» αποστολή των «θεσμών» στην Αθήνα προγραμματίζεται περί τα τέλη Σεπτέμβρη, με αιχμή, μεταξύ άλλων, το προσχέδιο του κρατικού προϋπολογισμού για το 2019, ενόψει της κατάθεσης του τελικού σχεδίου για το 2019. Αυτό, με τη σειρά του, αποτελεί τμήμα του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου με τις ήδη προδιαγεγραμμένες νέες περικοπές στις συντάξεις και στο αφορολόγητο. Σε αυτό το πλαίσιο, η «ενισχυμένη εποπτεία» θα έρθει να «κουμπώσει» και με την «κανονικότητα» του «Ευρωπαϊκού Εξαμήνου» και με τις «ειδικές συστάσεις ανά χώρα» που θα απευθύνει στη συνέχεια η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
