«ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΠΥΛΩΝΑΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ»
Κόλαφος για τους εργαζόμενους το νέο σχέδιο της Κομισιόν
Μιλώντας
τον περασμένο Σεπτέμβρη στο συνέδριο της Ευρωπαϊκής Συνομοσπονδίας
Συνδικαλιστικών Οργανώσεων (ETUC - εργοδοτικά συνδικάτα της ΕΕ), ο
πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, ανακοίνωσε
περιχαρής ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σκοπεύει να προτείνει την άνοιξη του
2016 «έναν πυλώνα ελάχιστων κοινών εργασιακών δικαιωμάτων, ένα
προστατευτικό δίχτυ στην αγορά εργασίας».
Το
«δίχτυ» αυτό, σύμφωνα με τον ίδιο, θα περιέχει «νέους κανόνες για τις
εργασιακές σχέσεις», οι οποίοι δεν θα μπορούν να «προσαρμόζονται επί το
δυσμενέστερον» για τους εργαζόμενους και «κατ' αυτόν τον τρόπο θα
συμβάλουμε στη σύγκλιση όσον αφορά τη σφαίρα της απασχόλησης στην
Ευρώπη». Με τη δημοσιοποίηση των σχετικών κειμένων, το πλήρωμα του
χρόνου έφτασε για να μάθουν οι εργαζόμενοι από πρώτο χέρι τι κρύβουν τα
κοράκια του κεφαλαίου, στην ΕΕ και στην Ελλάδα, κάτω από τέτοιες
πομπώδεις εξαγγελίες.
***
Στις 8 Μάρτη, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε την έναρξη διαβούλευσης για τον «ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων», με στόχο τη δημιουργία μιας «πανευρωπαϊκής αγοράς εργασίας».
Πρόκειται για τον πυλώνα που είχε αναγγείλει λίγους μήνες πριν ο
Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ. Η ανακοίνωση συνοδεύτηκε από τη δημοσιοποίηση δύο
κειμένων: Το πρώτο έχει τον τίτλο «Εναρξη διαβούλευσης για τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων» (στο εξής «Διαβούλευση») και το δεύτερο τον τίτλο «Πρώτο προκαταρκτικό σχέδιο για τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων» (στο εξής «Σχέδιο»).
Οπως αναφέρεται, ο «ευρωπαϊκός πυλώνας κοινωνικών δικαιωμάτων» θα αποτελέσει «ένα πλαίσιο αναφοράς για τον έλεγχο των εργασιακών και κοινωνικών επιδόσεων των συμμετεχόντων κρατών - μελών».
Γι' αυτόν το σκοπό, θα περιλαμβάνει μια σειρά κατευθύνσεις, με στόχο
την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των μονοπωλίων της ΕΕ. Μετά από
διαβούλευση με τους «κοινωνικούς εταίρους», η σχετική συζήτηση θα πρέπει
να έχει ολοκληρωθεί έως το Δεκέμβρη του 2016 και στη συνέχεια η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα υποβάλει την τελική της πρόταση, στις αρχές του 2017. Ας δούμε, όμως, το περιεχόμενο της πρότασης Γιούνκερ.
Απώτερος στόχος η «ολοκλήρωση της ΟΝΕ»
Η διαμόρφωση του «ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων» είναι μέρος μιας ευρύτερης διαδικασίας, που στόχο έχει την ολοκλήρωση της Οικονομικής και Νομισματικής Ενωσης (ΟΝΕ) μέχρι το 2025, όπως αυτός τέθηκε την άνοιξη του 2015 από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Στη «Διαβούλευση» αναφέρεται: «Οι
εργασίες για τη θέσπιση του πυλώνα θα συμπληρώνουν άλλες εν εξελίξει
προσπάθειες για την εμβάθυνση της ΟΝΕ και αναμένεται ότι θα χρησιμεύσουν
ως συμβολή στις εργασίες για τη Λευκή Βίβλο σχετικά με το μέλλον της
ΟΝΕ, η οποία προβλέπεται να εκδοθεί την άνοιξη του 2017».
Στην αποκαλούμενη «Εκθεση των Πέντε Προέδρων»
(Κομισιόν, ΕΚΤ, Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και
Eurogroup), η οποία συντάχθηκε τον Ιούνη του 2015, γίνεται σαφές πως
εργαλείο για την ολοκλήρωση είναι η μετάβαση «από ένα σύστημα που
βασίζεται σε κανόνες και κατευθυντήριες γραμμές για τη διαμόρφωση των
εθνικών οικονομικών πολιτικών, προς ένα σύστημα περαιτέρω επιμερισμού
της κυριαρχίας στο πλαίσιο κοινών θεσμικών οργάνων, τα
περισσότερα από τα οποία υπάρχουν ήδη και μπορούν να αναλάβουν αυτόν το
ρόλο. Στην πράξη, αυτό θα απαιτήσει από τα κράτη - μέλη να αποδεχθούν
όλο και περισσότερο την από κοινού λήψη αποφάσεων σχετικά με στοιχεία των αντίστοιχων εθνικών προϋπολογισμών και των οικονομικών πολιτικών τους».
Με
άλλα λόγια, οι κυβερνήσεις των κρατών - μελών, καλούνται να
παραχωρήσουν στα διακρατικά όργανα της ΕΕ ακόμα περισσότερες
αρμοδιότητες σε ό,τι αφορά τη χάραξη και την άσκηση της οικονομικής και
δημοσιονομικής τους πολιτικής. Αυτή, βέβαια, δεν είναι μια διαδικασία
που προχωράει χωρίς ανταγωνισμούς, που καθιστούν αμφίβολη την έκβασή
της, με δεδομένες τις επιπλέον δυσκολίες που γεννάει η αδυναμία της
οικονομίας της Ευρωζώνης να ανακάμψει.
Υπεράνω όλων η ανταγωνιστικότητα
Η
διαδικασία ολοκλήρωσης της ΟΝΕ χωρίζεται σε τρία στάδια. Το πρώτο έχει
οριστεί από τον Ιούλη του 2015 μέχρι τις 30 Ιούνη του 2017. Στην περίοδο
αυτή θα πρέπει, όπως ήδη αναφέραμε, να έχει διαμορφωθεί το πλαίσιο των
αντεργατικών μέτρων του «ευρωπαϊκού κοινωνικού πυλώνα». Θα πρέπει να
ληφθούν μέτρα από τα θεσμικά όργανα και τα κράτη - μέλη της ΕΕ που θα «τονώνουν την ανταγωνιστικότητα». Για τους εργαζόμενους, όμως, τόνωση της ανταγωνιστικότητας σημαίνει αύξηση του βαθμού εκμετάλλευσης.
Η «Εκθεση των Πέντε Προέδρων» επισημαίνει χαρακτηριστικά: «Χρειάζονται
βελτιώσεις στον ευρύτερο και ολοένα κεντρικό τομέα της
"ανταγωνιστικότητας" (...) Συνιστάται η δημιουργία από κάθε κράτος -
μέλος της ζώνης του ευρώ ενός εθνικού φορέα (...) Οι εν λόγω αρχές
ανταγωνιστικότητας (...) των οποίων η αποστολή έγκειται στην αξιολόγηση του βαθμού στον οποίο η εξέλιξη των μισθών συμβαδίζει με την παραγωγικότητα μέσω της σύγκρισης με τις εξελίξεις στις άλλες χώρες της ζώνης του ευρώ και στους κυριότερους συγκρίσιμους εμπορικούς εταίρους». Τις εθνικές επιτροπές θα συντονίζει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και θα μπορεί να «λαμβάνει αποφάσεις».
Η
Εκθεση ισχυρίζεται πως στόχος της λειτουργίας των εθνικών επιτροπών δεν
είναι η επιβολή αποφάσεων (που, προφανώς, θα αφορούν στο ύψος των
μισθών), αλλά η αξιοποίησή των πορισμάτων τους «ως κατευθυντήριες γραμμές κατά τις συλλογικές διαπραγματεύσεις». Ωστόσο, πιο κάτω αναφέρει ότι η ίδια θα πρέπει να έχει τη δυνατότητα επιβολής μέσω του μηχανισμού που αποκαλείται «διαδικασία υπερβολικών ανισορροπιών».
Το περιεχόμενο του «ευρωπαϊκού πυλώνα»
Στο
«Σχέδιο» θεωρείται δεδομένη η σημερινή ζούγκλα στην αγορά εργασίας, με
τη ραγδαία εξάπλωση των ευέλικτων και προσωρινών μορφών απασχόλησης, το
χτύπημα της μόνιμης, πλήρους και σταθερής εργασίας ή όπως
«στρογγυλεμένα» αναφέρεται στο κείμενο: «Ο επαγγελματικός βίος
καθίσταται περισσότερο πολύπλευρος, συμπεριλαμβάνει δε πλέον, κατά τη
διάρκεια της ζωής του ανθρώπου, πολλαπλές θέσεις εργασίας και μορφές
απασχόλησης, διακοπές σταδιοδρομίας (σ.σ. εννοεί την ανεργία!) αυξημένη
κινητικότητα και αλλαγές επαγγέλματος»!
Με βάση τα παραπάνω,
το κεντρικό ζητούμενο που θέτει το «Σχέδιο» είναι πώς θα ενισχυθεί η
ανταγωνιστικότητα των μονοπωλίων και πώς, ταυτόχρονα, θα διαχειριστούν
την ακραία φτώχεια και την εξαθλίωση που αντικειμενικά γεννά αυτή η
πολιτική. Οπως γράφεται στο κείμενο της «Διαβούλευσης», «η επιτυχία της ζώνης του ευρώ εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό, από την αποτελεσματικότητα των εθνικών αγορών εργασίας και των συστημάτων κοινωνικής πρόνοιας και από την ικανότητα της οικονομίας να απορροφά τους κλυδωνισμούς και να προσαρμόζεται».
Ετσι, το «Σχέδιο» έχει δύο βασικούς άξονες:
- Στήριξη των ευέλικτων μορφών απασχόλησης. Οπως σημειώνεται «οι ευέλικτες συμβάσεις μπορούν να διευκολύνουν την ένταξη στην αγορά εργασίας και να προάγουν τις επαγγελματικές μεταβάσεις, ενώ ταυτόχρονα, επιτρέπουν στους εργοδότες να ανταποκρίνονται σε μεταβολές στη ζήτηση». Να, λοιπόν, ποιο είναι το «όραμα» του κεφαλαίου και της ΕΕ για τα εργασιακά δικαιώματα: Πλήρης ελαστικοποίηση της αγοράς εργασίας, που σημαίνει ακόμα πιο δραστικές παρεμβάσεις στο θεσμικό πλαίσιο που καθορίζει τις Συλλογικές Συμβάσεις, τις απολύσεις, τα συνδικαλιστικά δικαιώματα. Με βάση αυτές τις «βέλτιστες πρακτικές» θα επιχειρήσει να νομοθετήσει η κυβέρνηση για τα Εργασιακά, ρίχνοντας στην πυρά ό,τι έχει διασωθεί από τα προηγούμενα χρόνια.
- Ενίσχυση ή δημιουργία μηχανισμών «κοινωνικής πολιτικής» που θα διαχειρίζονται την ακραία φτώχεια και την ανεργία. Παράλληλα, εξεύρεση τρόπων χρηματοδότησής τους, ώστε να μην επιβαρύνονται το κεφάλαιο και οι κυβερνήσεις του, αλλά τα λιγότερο φτωχά λαϊκά στρώματα! Συγκεκριμένα, επισημαίνεται: «(...) τα υψηλά ποσοστά ανεργίας και η γήρανση του πληθυσμού (...) έχουν θέσει εμφατικά το ζήτημα των επιδόσεων των εθνικών συστημάτων κοινωνικής πρόνοιας σε διάφορα επίπεδα: πρώτον, όσον αφορά την επάρκεια και τη δημοσιονομική βιωσιμότητά τους υπό το πρίσμα των εξελισσόμενων κοινωνικών αναγκών, συμπεριλαμβανομένης της ανάγκης αντιμετώπισης της φτώχειας. Δεύτερον, όσον αφορά τον αντίκτυπό τους στη δημιουργία θέσεων εργασίας, τόσο για τους εργοδότες όσο και για τα άτομα που αναζητούν εργασία (...) και τρίτον, μια παράμετρος που έχει ιδιαίτερη σημασία για τη ζώνη του ευρώ, όσον αφορά την ικανότητά τους να απορροφούν τους μακροοικονομικούς κραδασμούς και να διαδραματίζουν έναν ρόλο αυτόματου σταθεροποιητή».
Τμήματα αυτού του μηχανισμού είναι η διά βίου εκπαίδευση και τα συνταξιοδοτικά συστήματα. Γι' αυτά τα τελευταία, οι εκπρόσωποι του κεφαλαίου θέτουν επίμονα το ζήτημα για «σύνδεση της νόμιμης ηλικίας συνταξιοδότησης με το προσδόκιμο ζωής, και μείωση της απόστασης μεταξύ της πραγματικής και της νόμιμης ηλικίας συνταξιοδότησης μέσω της αποτροπής των πρόωρων αποχωρήσεων από την αγορά εργασίας», τα οποία «αποτελούν σημαντικά μέσα για τον συγκερασμό των στόχων της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας των δημόσιων οικονομικών».
Σε
κάθε μια από τις παραπάνω φράσεις, μπορεί κανείς να διακρίνει τον
πυρήνα των αντιασφαλιστικών μεταρρυθμίσεων που έγιναν στη χώρα μας, από
τη σημερινή και τις προηγούμενες κυβερνήσεις.
Φύλλο και φτερό η προπαγάνδα τους
Την επομένη της ομιλίας Γιούνκερ, η «Αυγή»
πανηγύριζε ότι «στην Ευρώπη γίνεται όλο και πιο κατανοητό το αδιέξοδο
στο οποίο οδηγεί ο νεοφιλελευθερισμός και στο χώρο της απασχόλησης» και
ότι «τώρα πια ακόμη και συντηρητικές δυνάμεις αντιλαμβάνονται ότι η
Ευρώπη δεν θα μπορεί να σταθεί χωρίς κοινωνικό διάλογο και εργασιακά
δικαιώματα». Υπονοούσε, μάλιστα, ότι το σχέδιο Γιούνκερ θα δράσει
υποβοηθητικά στη μεταρρύθμιση του Εργασιακού που σχεδιάζει ο ΣΥΡΙΖΑ,
κοροϊδεύοντας το λαό ότι αυτή θα διασφαλίζει καλύτερα και θα θωρακίζει
τα δικαιώματά του.
Η σημερινή αποκάλυψη του «Ριζοσπάστη» κάνει
σκόνη την προπαγάνδα τους. Το πλαίσιο που περιγράφεται πιο πάνω δεν
νομιμοποιεί μόνο την άθλια κατάσταση που έχει διαμορφωθεί με ευθύνη της
εργοδοσίας και του πολιτικού της προσωπικού στους χώρους δουλειάς, αλλά
οδηγεί και σε νέες επώδυνες αλλαγές για την εργατική τάξη και τα άλλα
λαϊκά στρώματα, θέτοντας εκ των πραγμάτων το καθήκον να προετοιμαστούν
οι εργαζόμενοι για να τις εμποδίσουν.
Χρήστος ΜΑΝΤΑΛΟΒΑΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ